چربی خون بالا چیست؟ چگونه از عواقب مرگبار آن جلوگیری کنیم؟

 بعضی از بیماری‌ها باوجود این که ساده به نظر می‌رسند؛ اما اثر زیادی روی بخش‌های مختلف بدن دارند. چربی خون بالا یکی از این بیماری‌های موذی است. این بیماری خاموش اما خطرناک، یکی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های قلبی و عروقی است. بسیاری از ما شاید بدون آن که بدانیم، درگیر این مشکل هستیم و تنها زمانی متوجه بروز آن می‌شویم که آسیب‌های جبران‌ناپذیری در بدن ما ایجاد کرده است.

در این مقاله از زرچین، قصد داریم سفری جامع به دنیای گردش خون داشته باشیم و با علل و علائم آن گرفته تا روش‌های درمان و پیشگیری آشنا شویم. همراه ما باشید تا با شناخت بهتر این خطر خاموش، گامی مؤثر برای سلامتی خود بردارید.

بیماری چربی خون بالا چیست؟

بیماری چربی خون که در زبان انگلیسی، hyperlipidemia نامیده می‌شود به معنای وجود چربی‌های مختلف مانند کلسترول و تری‌گلیسرید به میزان بالاتر از حد طبیعی در خون است. این چربی‌ها‌ در میزان مجاز نقش مهمی در عملکرد بدن دارند. چربی‌های مضری که در بیماری چربی خون مدنظر است، شامل دو چربی کلسترول و تری گلیسیرید بالا است. این چربی‌ها برای انرژی، ساخت دیواره سلولی و تولید هورمون‌ها ضروری هستند، اما افزایش غیرطبیعی آن‌ها می‌تواند خطراتی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، تصلب یا سخت‌شدن دیواره رگ‌ها یا سکته قلبی و مغزی را به همراه داشته باشد.

انواع چربی خون

چربی‌های اصلی خون شامل دو نوع کلسترول و تری‌گلیسرید هستند:

 

نوع چربی	انواع گوناگون	منبع اصلی	کارکرد و تأثیر بر سلامت	راه‌های کنترل و کاهش
کلسترول	LDL (کلسترول بد)	غذاهای پرچرب، فست‌فود، لبنیات پرچرب	تجمع زیاد آن باعث انسداد عروق و افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.	کاهش مصرف چربی‌های اشباع، افزایش فعالیت بدنی
	HDL (کلسترول خوب)	روغن‌های گیاهی، ماهی، آجیل‌ها	به انتقال چربی‌های اضافی به کبد کمک کرده و از رسوب چربی در رگ‌ها جلوگیری می‌کند.	مصرف غذاهای سالم، ورزش منظم
تری‌گلیسرید	-	کالری‌های اضافی، قند و نشاسته زیاد	از کالری‌های اضافی تولید می‌شود و افزایش آن خطر بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.	کاهش قند و کربوهیدرات، مدیریت وزن

چرا دچار بیماری چربی خون می شویم؟

عوامل متعددی می‌توانند منجر به افزایش چربی خون شوند. برخی از افراد نسبت به دیگران شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. مهم‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری اما سبک زندگی ما است. در ادامه می‌توانید مهم‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری را مشاهده کنید:

• عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل وراثت، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به هایپرلیپیدمی هستند.
• رژیم غذایی نامناسب: مصرف زیاد چربی‌های اشباع و ترانس، قند و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده در طول سال‌ها، بدن ما را مستعد ابتلا به این بیماری می‌کند.
• عدم فعالیت بدنی: کم‌تحرکی و ورزش‌نکردن سطح LDL و تری‌گلیسرید را در طول سال‌های عمر ما افزایش می‌دهد.
• اضافه‌وزن و چاقی: چربی اضافی بدن می‌تواند تعادل چربی‌های خون را بر هم بزند.
• بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مثل دیابت، کم‌کاری تیروئید و بیماری‌های کلیوی یا کبدی بدن ما را مستعد ابتلا به بیماری چربی خون بالا می‌کند.
• مصرف سیگار و الکل: این عادات ناسالم می‌توانند سطح HDL یا کلسترول مفید را کاهش و تری‌گلیسرید که مضر است را افزایش دهند.
• مصرف برخی از داروها: برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها و قرص‌های ضدبارداری می‌توانند بر سطح چربی خون تأثیر بگذارند.

علائم چربی خون بالا چیست؟

چربی خون بالا یکی از بیماری‌هایی است که معمولاً علائم خاصی ندارد و اغلب به طور تصادفی در آزمایش خون کشف می‌شود. اولین علائم چربی خون ممکن است سال‌ها پس از ایجاد بیماری در بدن شما خودش را نشان دهد. اما از کجا بفهمیم چربی خون داریم؟ در موارد شدید، علائم زیر ممکن است دیده شود:

• ایجاد زانتوما یا توده‌های چربی زرد رنگ روی پوست
• درد قفسه سینه یا علائم آنژین و سکته قلبی
• خستگی یا ضعف عمومی مداوم
• تنگی نفس
• سرگیجه
• تورم در بدن به خصوص در دست‌ها و پاها
• فشار خون بالا
• بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها به خصوص در پاها. علائم چربی خون در پاها ممکن است به صورت سوزش و درد کف پا به خصوص در شب‌ها خود را نشان دهد.

پزشک چگونه چربی خون را در بیماران تشخیص می دهد؟

مهم‌ترین و تنها راه تشخیص قطعی چربی خون، آزمایش خون است. اگر به پزشک برای چکاپ مراجعه کنید، ممکن است او این آزمایش‌ها را برای شما درخواست دهد. آزمایش لیپید یا چربی خون شامل موارد زیر است:

• سطح کلسترول کل
• سطح LDL.
• سطح HDL

راهکارهای خانگی برای کاهش چربی خون

چربی خون یکی از بیماری‌های است که ممکن است شدت و ضعف آن باتوجه‌به مرحله‌ای که در آن قرار دارید، متفاوت باشد. در بیشتر موارد پس از تأیید بیماری با آزمایش خون، پزشک برای شما دارو تجویز می‌کند. نکته مهم این است که به‌هیچ‌وجه نباید درمان‌های خانگی را با داروهای تجویز شده جایگزین کنید. اما اگر بیماری شما خفیف است و می‌خواهید از راهکارهای دیگر در کنار دارو استفاده کنید، راهکارهای خانگی پیشنهادهای خوبی هستند. اما برای کاهش سریع چربی خون چه بخوریم؟

1. چای سبز

مطالعات نشان داده‌اند که چای سبز می‌تواند بر کاهش چربی خون تأثیر مثبت داشته باشد. این تأثیر عمدتاً به دلیل وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدانی به‌ویژه EGCG در چای سبز است. چای سیاه نیز می‌تواند همین تأثیرات را بر روی چربی خون داشته باشد. این ترکیبات  به روش‌های زیر چربی خون را کاهش می‌دهند:

• چای سبز سطح کلسترول LDL را کاهش می‌دهد که به کم‌شدن خطر بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.
• مصرف منظم چای سبز  سطح کلسترول خوب را افزایش می‌دهد.
• مصرف چای سبز سطح تری گلیسیرید خون را پایین می‌آورد.
• چای سبز به سوخت‌وساز بهتر چربی‌ها در کبد کمک می‌کند و از تجمع چربی در این اندام جلوگیری می‌کند.

برای بهره‌بردن از مزایای چای سبز می‌توانید روزی 2 تا 3 فنجان از این نوشیدنی را مصرف کنید.

2. غذاهای حاوی فیبر

فیبر یکی از مهم‌ترین مواد مغذی است که تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش چربی خون دارد. فیبر در دو نوع فیبر محلول و فیبر نامحلول وجود دارد. هر دو نوع برای سلامت عمومی مفید هستند؛ اما فیبر محلول تأثیر ویژه‌ای بر کاهش چربی خون دارد. بهترین مواد غذایی به فیبر محلول شامل موارد زیر است:

• جو دوسر
• سیب
• پرتقال و گریپ‌فروت
• دانه‌های چیا و کتان
• لوبیا و عدس
• سبزیجاتی مانند هویج و بروکلی

3. شوید

شوید یکی از گیاهان دارویی با خواص متعدد است که در کاهش چربی خون مؤثر است. شوید حاوی ترکیبات فعالی مانند فلاونوئید، ترپنوئید و اسیدهای چرب است که به بهبود سطح کلسترول خون کمک می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف شوید می‌تواند میزان کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسرید را کاهش داده و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش دهد. برای مصرف شوید برای کاهش چربی خون، می‌توانید آن را به صورت تازه مصرف کنید یا از آن دم‌نوش درست کنید.

4. ماهی

مصرف ماهی می‌تواند تأثیر مثبتی روی چربی خون داشته باشد. ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی‌تن، ساردین و قزل‌آلا حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که برای سلامت قلب و عروق مفید هستند. مصرف ماهی‌ها سطح تری گلیسیرید در خون را کاهش می‌دهند و کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهند. برای اثرگذاری بیشتر، مصرف ماهی باید به‌صورت منظم و حداقل دو بار در هفته باشد. همچنین بهتر است ماهی کبابی یا بخارپز مصرف شود، نه سرخ‌شده، تا از افزودن چربی‌های ناسالم جلوگیری شود. تهیه قلیه ماهی جنوبی نیز روش خوبی برای مصرف ماهی است. 

5. دمنوش برگ شنبلیله

مصرف دم‌نوش برگ شنبلیله در کاهش چربی خون، به‌ویژه تری‌گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) مؤثر است. شنبلیله حاوی ترکیبات فعالی مانند ساپونین‌ و فیبر محلول است که می‌توانند جذب کلسترول را در روده کاهش دهند و به دفع آن کمک کنند.

برای درست‌کردن دم‌نوش برگ شنبلیله، یک قاشق غذاخوری برگ خشک‌شده شنبلیله را در یک فنجان آب جوش بریزید. اجازه دهید 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. حالا دمنوش را صاف کرده و مصرف کنید. در کنار دمنوش شنبلیله می‌توانید از دمنوش‌های دیگری نیز برای کاهش چربی استفاده کنید.

نکته: اگر داروهای کاهنده قند و چربی خون مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از مصرف این دم‌نوش با پزشک خود مشورت کنید.

6. سرکه سیب

مصرف سرکه سیب به کاهش چربی خون کمک می‌کند و به‌ویژه در تنظیم سطح کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید تأثیر دارد. ترکیب اصلی سرکه سیب، یعنی اسید استیک، اثرات مثبتی بر متابولیسم چربی‌ها دارد و می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند.

برای استفاده از این ماده غذای سودمند،1 تا 2 قاشق چای‌خوری سرکه سیب را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و روزانه قبل از غذا مصرف کنید.

7. سماق

سماق یک گیاه غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است. مصرف این ماده غذایی به بهبود متابولیسم چربی‌ها کمک می‌کند. مصرف منظم دم‌نوش یا سماق به شکل ادویه می‌تواند سطح کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید را کاهش دهد و درعین‌حال سطح کلسترول خوب (HDL) را بالا ببرد.

برای درست‌کردن دم‌نوش سماق، یک قاشق غذاخوری پودر سماق را در یک فنجان آب جوش بریزید و اجازه دهید 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. حالا دمنوش را صاف کرده و در صورت تمایل کمی عسل به آن اضافه کنید.

خرید سماق از زرچین

اگر به دنبال راهکارهایی طبیعی برای پایین آوردن چربی خون هستید، سماق یکی از گیاهان مفید در این زمینه است. سماق یک قاتل چربی خون به صورت طبیعی است و می‌تواند به همراه غذا و یا به صورت دم‌نوش برای کاهش چربی خون مصرف شود. با خرید سماق از زرچین، بسته شما در حداکثر 4 روز پس از خرید و با ضمانت بازگشت وجه، برای شما درب منزل ارسال خواهد شد.

سوالات متداول

چگونه بفهمیم که چربی خون داریم؟

مهم‌ترین و بهترین راه تشخیص این بیماری، آزمایش خون است.

نشانه‌های چربی خون چیست؟

خستگی یا ضعف عمومی مداوم، تنگی نفس، سرگیجه، تورم در بدن به خصوص در دست‌ها و پاها، بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها به خصوص در پاها

آیا مصرف ماهی‌های چرب مانند سالمون برای افراد مبتلا به چربی خون مضر است؟

خیر، این ماهی‌ها چربی مضر خون را کاهش می‌دهند و در درمان این بیماری به افراد کمک می‌کنند.

مصرف چه دم‌نوش‌هایی برای درمان خانگی چربی خون مفید است؟

دم‌نوش شنبلیله، سماق، چای سبز، چای سیاه و شوید.

مصرف چه مواد غذایی به کاهش چربی خون کمک می‌کند؟

مصرف مواد غذایی مانند جو دوسر، سیب، پرتقال و گریپ‌فروت، دانه‌های چیا و کتان، لوبیا و عدس و سبزیجاتی مانند هویج و بروکلی به کاهش چربی خون کمک می‌کند.