زرچین
بسیاری از ما در شهرهای کوچک و بزرگ، وقتی پنجره را باز می‌کنیم، به‌جای هوای تازه، هاله‌ای خاکستری وارد خانه می‌کنیم. این مشکل در گذشته بیشتر در زمستان‌ها و در شهرهای بزرگ وجود داشت؛ اما امروز، گردوغبار و آلودگی مهمان همیشگی ریه‌های ما شده است. شرایط جنگی و انفجارهای روزهای گذشته هم این مشکل را برای بسیاری از مردم ایران بدتر کرده است. با این که نمی‌توانیم چاره‌ای برای آلودگی هوا داشته باشیم اما می‌توانیم با راهکارهایی خانگی، اثرات آن را کمتر کنیم. در این مقاله از زرچین، با راهکارهای طبیعی برای مقابله با آلودگی هوا و پاکسازی ریه با کمک گیاهان دارویی آشنا می‌شویم.
چرا آلودگی هوا برای ریه ما خطرناک است؟
آلودگی هوا مخلوطی از ذرات معلق، گازهای سمی، دود ماشین‌ها و صنایع و سوخت‌های فسیلی است که با هر نفس وارد ریه می‌شود. ذرات ریز به‌سادگی به اعماق ریه نفوذ کرده و حتی وارد جریان خون می‌شوند. ریزگردها و ذرات ریز ناشی از آواربرداری و سوختن، حتی از گازهای سمی هم خطرناک‌تر هستند. نتیجه تنفس در این هوا چیست؟ احتمال دچارشدن به مشکلاتی مثل خستگی مزمن، سرفه‌های خشک، آسم، التهاب مزمن ریه و در درازمدت حتی افزایش احتمال سرطان وجود دارد. اما چاره چیست؟
در چنین شرایطی، بیشتر ما به داروهای شیمیایی فکر می‌کنیم، اما آیا راهکارهای طبیعی‌تر و سالم‌تری وجود ندارد؟
طب سنتی و راهکارهای طبیعی برای مقابله با آلودگی هوا و پاکسازی ریه
در نگاه طب سنتی ایرانی، ریه عضو لطیف و حساسی است که با طبیعت گرم و تر سازگارتر است. هوای سرد و خشک، یا هوای آلوده و غلیظ، دشمن ریه‌های ما به شمار می‌رود؛ بنابراین برای حفاظت از ریه‌ها باید با حفظ اعتدال، تقویت حرارت طبیعی بدن و پاکسازی آن‌ها از مواد زائد، زمینه تنفس سالم را فراهم کرد. در کنار این موارد، استفاده از برخی از گیاهان دارویی می‌تواند به پاکسازی ریه‌ها از آلودگی کمک کند.
گام اول: گیاهان دارویی مفید برای تقویت ریه در هوای آلوده
اگر در روزهای گذشته در معرض هوای آلوده بوده‌اید و نمی‌دانید چطور ریه‌ها و مجاری تنفسی خود را پاکسازی کنید، بهترین راهکار استفاده از برخی گیاهان دارویی است:
آویشن: خلط‌آور و ضدعفونی‌کننده قوی
آویشن در طب سنتی به عنوان یکی از قوی‌ترین گیاهان ضد عفونت دستگاه تنفس شناخته می‌شود. دمنوش آویشن همراه با عسل، علاوه بر کاهش التهاب، به خروج خلط و پاکسازی راه‌های تنفسی کمک می‌کند. این ترکیب، اگر با چند قطره آب‌لیمو ترکیب شود، قدرت ضدعفونی آن نیز دوچندان می‌شود.
زنجبیل: گرم‌کننده ریه و دفع‌کننده سموم
زنجبیل تازه، با طبیعت گرم و خشک خود، بهترین دشمن آلودگی است. این گیاه با تقویت گردش خون در دستگاه تنفسی و خاصیت ضدالتهابی‌اش، ریه‌ها را از ذرات معلق پاک می‌کند. ترکیب زنجبیل با چای سبز یا شیر گرم، برای کاهش اثرات دود و آلودگی بسیار مؤثر است.
شیرین‌بیان: نرم کننده مجاری تنفسی
شیرین‌بیان گیاهی است که در طب سنتی، برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ریه و تسکین سرفه توصیه می‌شود. البته باید در مصرف آن احتیاط کرد، چرا که این گیاه برای افراد مبتلا به فشارخون بالا مضر است.
اسطوخودوس: ضدالتهاب و آرامبخش
از دیدگاه طب سنتی ایرانی و همچنین علم مدرن، اسطوخدوس دارای طبیعت گرم و خشک است. این ویژگی آن را به گیاهی مناسب برای پاکسازی ریه‌هایی که درگیر سردی، رطوبت، و آلودگی شده‌اند تبدیل می‌کند. برخی از خواص ویژه آن برای ریه شامل موارد زیر است:
- ترکیبات مؤثر موجود در اسطوخدوس، خاصیت ضدالتهابی دارند. این ویژگی کمک می‌کند تا تورم و التهاب مجاری تنفسی کاهش یابد.
- اسطوخدوس می‌تواند عضلات صاف موجود در نای و نایژه‌ها را آرام کند و سرفه‌های خشک و تحریک‌پذیر را کاهش دهد.
- استفاده از بخور اسطوخدوس (چند قطره روغن آن در ظرف آب داغ) باعث باز شدن راه‌های تنفسی، کاهش ترشحات چسبنده و رقیق‌شدن خلط می‌شود.
بابونه: آرامش دهنده و ضد التهاب
در نگاه اول، بابونه بیشتر شبیه گل زینتی ساده‌ای است که در باغچه‌ها می‌روید. اما پشت این ظاهر لطیف، نیرویی قوی برای آرام‌سازی بدن و پاکسازی ریه‌ها نهفته است. خواص بابونه برای پاکسازی ریه‌ها اثبات شده است. از دیرباز در طب سنتی، بابونه به عنوان گیاهی ضدالتهاب، آرامش‌بخش و تصفیه‌کننده شناخته می‌شده است. استفاده از بابونه، به‌ویژه برای افرادی که با سرفه‌های خشک، التهاب گلو، خس‌خس سینه و هوای آلوده دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بسیار مفید است.
- بابونه سرشار از ترکیبات ضدالتهاب است که به کاهش تورم، التهاب و تحریک در نای و نایژه‌ها کمک می‌کند. این خاصیت در روزهایی که آلودگی هوا باعث سوزش گلو یا تنگی نفس شده، بسیار مفید است.
- یکی از تأثیرات کمتر شناخته‌شده بابونه، خاصیت خلط‌آوری ملایم آن است. یعنی به رقیق‌شدن ترشحات غلیظ در سینه کمک می‌کند و خروج آن‌ها از بدن را آسان‌تر می‌سازد.
- بابونه با اثرات آنتی‌اکسیدانی خود، بدن را در برابر هجوم رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی هوا مقاوم می‌سازد و ایمنی را بالا می‌برد.
پاکسازی بدن از سموم؛ گام دوم محافظت در برابر آلودگی هوا در طب سنتی
هوای آلوده فقط به ریه آسیب نمی‌زند؛ سموم آن وارد جریان خون، کبد و کلیه نیز می‌شوند. در طب سنتی، این اندام‌ها به «صافی‌های بدن» مشهور هستند. برای کمک به دفع سموم، پیشنهاد می‌شود از این مواد و روش‌های طبیعی کمک بگیرید:
- تنفس عمیق و آرام در فضای باز یا هنگام بخور دادن با گیاهان دارویی
- دوری از پرخوری و غذاهای سنگین در روزهای آلوده
- گرم نگه‌داشتن بدن، به‌ویژه در ناحیه قفسه سینه
- استفاده از روغن بنفشه یا بابونه برای ماساژ سینه و پشت جهت کاهش خشکی ریه
- استفاده از عرق کاسنی و عرق شاه‌تره برای پاکسازی کبد
- مصرف دمنوش گزنه برای تصفیه خون
- نوشیدن آب ولرم صبحگاهی با لیمو و عسل برای شست‌وشوی مجاری داخلی
۵ نسخه گیاهی برای پاکسازی ریه و دستگاه تنفسی برای روزهای آلوده
در ادامه چند نسخه کامل و کاربردی از گیاهان دارویی برای پاکسازی ریه‌ها و مقابله با اثرات آلودگی هوا، دود، گردوغبار و سرفه‌های خشک را بررسی می‌کنیم. این نسخه‌ها با الهام از طب سنتی ایرانی و تجربه‌های بالینی ترکیب شده‌اند و به‌راحتی در منزل و به صورت خانگی قابل‌تهیه هستند.
نسخه اول: دمنوش ترکیبی برای پاکسازی ریه
این دمنوش برای بهبود ریه‌های خسته، سرفه خشک، هوای آلوده شهری مناسب است. برای درست‌کردن این دمنوش به مواد زیر نیاز دارید:
|
مواد لازم |
میزان موردنیاز |
توضیحات |
|
آویشن خشک |
۱ قاشق چای‌خوری |
می‌توانید از آویشن تازه هم استفاده کنید. |
|
گل بابونه |
۱ قاشق چای‌خوری |
- |
|
زنجبیل تازه رنده‌شده |
یک برش نازک |
از پودر زنجبیل هم می‌توانید استفاده کنید. |
|
گل‌گاوزبان |
½ قاشق چای‌خوری |
اختیاری |
|
عسل طبیعی |
۱ قاشق چای‌خوری |
پس از دم‌کشیدن استفاده می‌شود. |
طرز تهیه:
- همه گیاهان را در یک قوری یا لیوان بریزید.
- روی آن‌ها یک لیوان آب‌جوش بریزید و درب آن را ببندید.
- ۱۵ دقیقه صبر کنید تا خوب دم بکشد.
- دمنوش را صاف‌کرده و با عسل شیرین کنید.
- این ترکیب روزانه ۱ تا ۲ بار، به‌ویژه شب‌ها پیش از خواب میل شود.
نسخه دوم: بخور برای پاکسازی ریه و سینوس
این نسخه به‌ویژه برای افرادی که در هوای آلوده دچار گرفتگی سینه، بینی و خس‌خس هستند، مناسب است.
|
مواد لازم |
میزان موردنیاز |
توضیحات |
|
گل بابونه |
۱ قاشق غذاخوری |
گل بابونه خشک را می‌توانید از عطاری‌ها تهیه کنید. |
|
اسطوخدوس |
۱ قاشق غذاخوری |
اسطوخدوس را می‌توانید از عطاری‌ها تهیه کنید. |
|
برگ اکالیپتوس |
۱ تا ۲ عدد |
یا چند قطره روغن آن |
|
آب‌جوش |
۲ لیوان |
|
روش استفاده:
- همه مواد را در کاسه‌ای بریزید و آب جوش روی آن بریزید. بهتر است بگذارید تا چند دقیقه این مواد روی حرارت گرم شوند.
- سر خود را با حوله بپوشانید و حدود ۵ تا ۷ دقیقه بخار را تنفس کنید.
- روزانه یک‌بار و ترجیحاً عصر یا شب‌ها بخور گرفتن را انجام دهید.
نسخه سوم: شربت برای تقویت و پاکسازی ریه
اگر پس از روزها تنفس هوای آلوده دچار خشکی گلو هستید و سرفه می‌کنید، این نسخه می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان شما باشد. از این شربت می‌توان به عنوان نرم‌کننده سینه و خلط‌آور برای کودکان و بزرگسالان استفاده شود.
|
مواد لازم |
میزان موردنیاز |
توضیحات |
|
آب |
۲ لیوان |
- |
|
ریشه شیرین‌بیان |
۲ قاشق غذاخوری |
می‌توانید از ریشه خشک شیرین‌بیان استفاده کنید. |
|
آویشن خشک |
۱ قاشق غذاخوری |
- |
|
عناب خشک |
۱۰ عدد |
- |
|
عسل |
به مقدار لازم |
پس از ولرم شدن اضافه کنید. |
طرز تهیه:
- تمام مواد به جز عسل را در آب بجوشانید تا حجم آن به نصف برسد.
- حالا شربت به‌دست‌آمده را صاف کنید و پس از کمی خنک‌شدن، عسل را اضافه کنید.
- روزانه ۲ تا ۳ بار، هر بار یک‌سوم لیوان از این شربت میل شود.
نسخه چهارم: دمنوش سبک برای استفاده روزانه در هوای آلوده
این دمنوش، برای افراد سالم و برای پیشگیری و پاکسازی ملایم ریه‌ها مناسب است. برای درست‌کردن این دمنوش، به مواد زیر نیاز دارید:
|
مواد لازم |
میزان موردنیاز |
توضیحات |
|
گل ختمی |
۱ قاشق چای‌خوری |
از عطاری تهیه کنید. |
|
برگ نعنا |
½ قاشق چای‌خوری |
بهتر است از نعنای تازه استفاده کنید. |
|
گل اسطوخدوس |
½ قاشق چای‌خوری |
از عطاری تهیه کنید. |
|
عرق کاسنی یا آب‌لیمو |
چند قطره برای طعم |
از عطاری تهیه کنید. |
|
آب |
یک فنجان |
- |
طرز تهیه:
- همه مواد را در یک فنجان آب‌جوش ریخته و ۱۰ دقیقه دم کنید.
- این ترکیب را می‌توانید با عسل یا بدون شیرین‌کننده میل کنید.
- دمنوش را می‌توانید روزانه ۱ تا ۲ فنجان استفاده کنید.
نسخه پنجم: معجون تقویت سیستم ایمنی و ضد آلودگی
یک ترکیب خوب برای پاکسازی ریه، دم‌نوشی است که می‌توانید آن را هر روز هم مصرف کنید. این معجون برای کسانی که دائماً در معرض آلودگی هستند؛ مانند کارمندان، رانندگان و دانش‌آموزان بسیار مناسب است. مواد موردنیاز برای این معجون، در خانه همه ما پیدا می‌شود:
|
مواد لازم |
میزان موردنیاز |
توضیحات |
|
پودر دارچین |
¼ قاشق چای‌خوری |
- |
|
پودر زنجبیل |
¼ قاشق چای‌خوری |
از پودر زنجبیل خشک استفاده کنید. |
|
عسل طبیعی |
۱ قاشق چای‌خوری |
- |
|
آب‌لیمو تازه |
۱ قاشق غذاخوری |
تازه گرفته شود. |
|
آب گرم |
نصف لیوان |
- |
طرز تهیه:
- همه مواد را در یک لیوان ترکیب کرده و خوب هم بزنید.
- این ترکیب را بهتر است صبح‌ها ناشتا یا در عصر پس از مواجهه با دود و هوای آلوده بنوشید.
نکته مهم
از باردار و شیرده هستید و یا بیماری خاصی دارید و دارو مصرف می‌کنید، بهتر است برای مصرف این نسخه‌ها، با پزشک مشورت کنید.
خرید بابونه خشک از زرچین
هوای آلوده مهمان ناخوانده‌ای است که این روزها گریزی از آن نیست. خبر خوب این است که ما می‌توانیم با بازگشت به آغوش طبیعت و آموزه‌های طب سنتی، سپری برای تنفس بهتر و سالم‌تر بسازیم. گیاهان دارویی، دمنوشها، بخورها و عادات سالم، همه می‌توانند به ریه‌های ما فرصتی دوباره برای نفس‌کشیدن بدهند.
بابونه خشک پای ثابت نسخه‌های طب سنتی برای پاکسازی ریه از آلودگی‌ها و درمان التهاب آن است. برای خرید بابونه از زرچین می‌توانید به وب‌سایت ما مراجعه کنید.
سؤالات متداول
آیا گیاهان دارویی می‌توانند ریه‌ها را از آلودگی پاک کنند؟
بله برخی گیاهان مانند آویشن، زنجبیل و بابونه دارای خواص خلط‌آور، ضدالتهاب و ضدعفونی‌کننده هستند که به پاکسازی مجاری تنفسی کمک می‌کنند.
بهترین گیاه برای پاکسازی ریه‌ها در روزهای آلوده چیست؟
آویشن، زنجبیل، شیرین‌بیان و گل ختمی از مؤثرترین گیاهان برای تسکین ریه و کاهش اثرات آلودگی هوا هستند.
چند بار در روز می‌توان از دم‌نوش‌های گیاهی برای ریه استفاده کرد؟
بسته به نوع گیاه و وضعیت فرد، معمولاً ۱ تا ۳ بار در روز کافی است. مصرف بیش از حد برخی گیاهان مانند شیرین‌بیان ممکن است عوارضی مثل بالارفتن فشارخون داشته باشد.
آیا بخور گیاهان دارویی هم برای پاکسازی ریه مؤثر است؟
بله بخورهایی با گل بابونه، اکالیپتوس یا اسطوخدوس می‌توانند به باز شدن مجاری تنفسی، کاهش خلط و کاهش التهاب کمک کنند.
آیا استفاده از این گیاهان با داروهای شیمیایی تداخل دارد؟
در برخی موارد بله مثلاً شیرین‌بیان ممکن است با داروهای ضد فشارخون تداخل داشته باشد. در صورت مصرف داروهای خاص یا بیماری زمینه‌ای، حتماً پیش از مصرف مداوم گیاهان دارویی با پزشک مشورت کنید.
