
زعفران یک طلای ارزنده مملو از خاصیت و فایده است که امروزه افراد در صدد این هستند که به هر طریقی از آن بهره ببرند. شما میتوانید از خواص زعفران به گونههای مختلف مانند شربت، چای، دمنوش یا حتی استفاده در تزئینات تغذیهای بهره ببرید. در این مقاله از زرچین، به بررسی روش های دم کردن زعفران میپردازیم و نکات کلیدی برای استفاده بهینه از این ادویه ارزشمند را بررسی میکنیم. در بخش پایانی پس از بررسی ویژگیها و فواید زعفران دستور تهیه چند دمنوش بر پایه زعفران را به شما به اشتراک میگذاریم.
چرا باید زعفران را دم کنیم؟
پخت بسیاری از غذاهای ایرانی و تهیه دمنوشها بدون استفاده از زعفران اصیل ایرانی، بیمعنا است. عطر و رنگ بینظیر تهچین، جوجهکباب، خورشت قیمه و شلهزرد تا حد زیادی به کیفیت زعفران و روش استفاده از آن بستگی دارد. اما چرا بهترین روش استفاده از زعفران اصیل ایرانی، دمکردن آن است؟
زعفران به صورت خام طعم و عطر زیادی ندارد و دمکردن آن باعث آزادشدن رنگ و عطروطعم واقعی زعفران میشود. مولکولهای رنگی و عطری زعفران در آب حل میشوند و در نتیجه طعم و رنگ غنیتری به غذا میدهند. دمکردن زعفران همچنین باعث میشود که رنگ آن یکدستتر و زیباتر شود؛ بنابراین، دمکردن زعفران برای به حداکثر رساندن عطر، طعم و رنگ آن در غذا ضروری است.
تکنیک های اصولی سابیدن زعفران ایرانی برای بهترین عطر و طعم
اولین قدم تهیه زعفران است؛ شناخت انواع زعفران به شما کمک میکند تا زعفران مورد نیاز خود را انتخاب کنید. سپس نوبت به آسیاب کردن زعفران یا ساییدن آن میرسد. سابیدن زعفران یکی از مهمترین مراحل آمادهسازی آن است که تأثیر مستقیم بر عطر و رنگدهی زعفران دارد.
قبل از دمکردن زعفران، بهتر است آن را بهدرستی آسیاب کنید تا عطر و طعم و رنگ آن بهتر استخراج شوند. برای این کار، میتوانید از هاون یا آسیاب استفاده کنید. برخی افراد کمی شکر یا قند به زعفران اضافه میکنند تا آسیاب آن راحتتر شود. اما آیا این کار اصولی است؟ در ادامه به بهترین روشهای سابیدن زعفران اشاره میکنیم:
-
استفاده از هاون سنگی یا سرامیکی
بهترین روش برای آسیابکردن زعفران، استفاده از هاون سنگی یا سرامیکی است. این نوع هاونها باعث میشوند که رشتههای زعفران بهآرامی پودر شوند و عطر آن حفظ شود. در جدول زیر میتوانید مزایا و معایب هر کدام از هاونهای موجود در بازار برای سابیدن زعفران را مشاهده کنید:
نوع هاون |
مزایا |
معایب |
هاون سنگی (سنگ مرمر یا گرانیت)
|
|
|
هاون سرامیکی |
|
|
هاون فلزی (استیل ضدزنگ) |
|
|
هاون چوبی |
|
ممکن است بهمرورزمان ترک بخورد یا بوی چوب به زعفران منتقل شود. تمیزکردن آن کمی دشوار است. |
نکات مهم
در بهترین روش های دم کردن زعفران، ابتدا باید آن را خوب بسایید و پودر کنید.
- هاون کوچک و جمعوجور برای پودر کردن زعفران مناسبتر است، زیرا کنترل بهتری روی فرایند خردکردن دارید.
- سطح داخلی هاون باید کمی زبر باشد تا زعفران به خوبی خرد شود.
- تمیزکردن: بعد از هر بار استفاده، هاون را بهدقت تمیز کنید تا بقایای زعفران در آن باقی نماند.
- به طور کلی، هاون سنگی (سنگ مرمر یا گرانیت) بهترین گزینه برای پودر کردن زعفران است، زیرا هم بادوام است و هم به خوبی زعفران را خرد میکند بدون اینکه بر طعم آن تأثیر بگذارد.
-
استفاده از شکر یا قند
اضافهکردن مقدار کمی شکر یا قند هنگام سابیدن زعفران باعث میشود که پودر زعفران یکدستتر شود و همچنین از چسبیدن آن به دیواره هاون جلوگیری کند. اما آیا استفاده از قند و شکر برای پودر کردن زعفران اصولی است؟
- زعفران بهتنهایی ممکن است به خوبی پودر نشود و به هاون بچسبد. اضافهکردن شکر یا قند (به صورت دانههای ریز) به عنوان یک ماده جاذب رطوبت عمل میکند و باعث میشود زعفران راحتتر و یکنواختتر پودر شود.
- وقتی زعفران بهتنهایی ساییده میشود، ممکن است مقداری از آن به دیواره هاون بچسبد و هدر رود. شکر یا قند باعث میشود که زعفران به خوبی از دیواره جدا شده و تمام ذرات آن جمعآوری شود.
- افزودن مقدار کمی شکر یا قند میتواند به آزادشدن بهتر عطروطعم زعفران کمک کند. البته این تأثیر بسیار جزئی است و بیشتر به دلیل سهولت در ساییدن و پخششدن بهتر زعفران در غذا است.
- از مقدار کمی شکر یا قند استفاده کنید تا طعم اصلی زعفران تحتتأثیر قرار نگیرد. بهعلاوه شکر یا قند باید کاملاً خشک باشند تا به خوبی زعفران را پودر کنند.
-
سابیدن در محیط خشک و بدون رطوبت
زعفران بسیار حساس به رطوبت است، بنابراین هنگام آسیابکردن، محیط باید کاملاً خشک باشد تا کیفیت آن حفظ شود. زعفران در معرض هوا مرطوب ممکن است به خوبی پودر نشود و عطر خود را در مدت کوتاهی از دست بدهد.
-
استفاده از آسیاب برقی در موارد خاص
اگر مقدار زیادی زعفران دارید، میتوان از آسیاب برقی استفاده کرد، اما باید دقت کنید که دستگاه بیش از حد گرم نشود تا عطر زعفران از بین نرود.
-
آسیاب کردن در لحظه مصرف
بهترین زمان برای آسیابکردن زعفران، دقیقاً قبل از استفاده است، زیرا در این حالت عطر و رنگ آن بهتر حفظ میشود.
چطور زعفران را دم کنیم تا عطر و طعم آن به طور کامل آزاد شود؟
مصرف زعفران در آشپزی ایرانی بسیار گسترده است. برای گرفتن بهترین عطروطعم از زعفران، باید آن را با استفاده از روشهای مختلف دم کنید. در ادامه با روش های دم کردن زعفران آشنا میشویم:
روش اول: دم كردن زعفران با آب جوش، روشی قدیمی اما مؤثر
این روش رایجترین و بهترین روش برای دمکردن زعفران است. مراحل انجام آن به شرح زیر است:
- مقدار مورد نیاز زعفران آسیاب شده را در یک ظرف کوچک بریزید.
- چند قاشق غذاخوری آب جوش (حدود ۷۰-۸۰ درجه سانتیگراد) روی آن اضافه کنید. از آب ۱۰۰ درجه استفاده نکنید؛ چون ممکن است باعث ایجاد طعمی تلخ در زعفران شما شود.
- درب ظرف را ببندید و اجازه دهید زعفران حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد. میتوانید یک نعلبکی روی دهانه لیوان زعفران قرار دهید تا دما داخل ظرف باقی بماند و زعفران خوب رنگ باز کند.
- یک روش دیگر این است که طرف حاوی زعفران آبزده را در قابلمه برنج در حال دمکشیدن قرار دهید و روی آن دمکنی قرار دهید. این روش طرز تهیه زعفران دم کرده برای برنج، باعث افزایش عطر و رنگ آن میشود.
- پس از این مدت، زعفران آماده استفاده است و میتوانید آن را در غذا، دسر یا نوشیدنیهای مختلف به کار ببرید.
روش دوم: روش دم کردن زعفران با یخ
روش دم کردن زعفران با یخ باعث میشود که عطر و رنگ زعفران بهطور کامل و بهآرامی آزاد شود. مراحل این روش را میتوانید در ادامه ببینید:
- زعفران آسیاب شده را در یک ظرف شیشهای یا سرامیکی بریزید.
- چند تکه یخ کوچک روی زعفران قرار دهید.
- صبر کنید تا یخها بهآرامی ذوب شوند. حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد که یخ ذوب شود و زعفران رنگ باز کند.
- پس از ذوبشدن یخها، زعفران آماده استفاده خواهد بود.
روش سوم: دم کردن زعفران با ترکیبی از آب جوش و یخ
یکی از بهترین روش های دم کردن زعفران، استفاده ترکیبی از آب جوش و یخ است. سرآشپزهای ایرانی در حال حاضر بیشتر از این روش برای دمکردن زعفران استفاده میکنند. این روش ترکیبی از دو روش قبلی است و موجب استخراج حداکثری رنگ و عطر زعفران میشود. مراحل این روش به شرح زیر است:
- مقدار مورد نیاز زعفران آسیاب شده را در یک ظرف کوچک بریزید.
- ابتدا چند قاشق غذاخوری آب جوش (حدود ۷۰-۸۰ درجه سانتیگراد) به زعفران اضافه کنید. اگر آب در حال قلخوردن است و دمایی حدود ۱۰۰ درجه دارد بهتر است چند ثانیه صبر کنید تا دمای آب کمی کمتر شود و زعفران تلخ نشود.
- ظرف را به مدت ۵ دقیقه بپوشانید تا زعفران کمی باز شود.
- سپس چند تکه یخ کوچک به آن اضافه کنید و اجازه دهید یخها بهآرامی ذوب شوند.
- با این ترکیب، زعفران رنگ و عطر بسیار قویتری خواهد داشت و آماده استفاده در غذاها، نوشیدنیها و دسرهای مختلف خواهد بود.
روش چهارم: دم کردن با شیر یا گلاب
- برای برخی از دسرها و نوشیدنیهای خاص، میتوان زعفران را با شیر یا گلاب دم کرد.
- در روش دمکردن با شیر، زعفران آسیاب شده را در کمی شیر گرم (نه جوشیده) بریزید و ۱۰ دقیقه صبر کنید.
- در روش دمکردن با گلاب، زعفران را در مقدار کمی گلاب گرم شده حل کنید و چند دقیقه زمان دهید.
نکات مهم در روش های دم کردن زعفران
- از آب کاملاً جوش برای دمکردن زعفران استفاده نکنید، زیرا ممکن است برخی از ترکیبات معطر آن از بین بروند.
- از ظروف شیشهای یا سرامیکی برای دمکردن زعفران استفاده کنید تا طعم آن تغییر نکند.
- برای افزایش عطر و رنگ زعفران، بهتر است قبل از دمکردن، آن را کمی تفت دهید. دقت کنید که زعفران بهسرعت میسوزد و تلخ میشود. برای این کار از شعله ملایم استفاده کنید و آن را چند ثانیه بیشتر تفت ندهید.
- زعفران دمکرده را میتوان در یخچال نگهداری کرد و در غذاهای مختلف به کار برد. برای نگهداری از زعفران باید از ظروف در بسته و بهدوراز نور و گرما کمک بگیرید.
اشتباهات رایج در دم کردن زعفران که عطر و رنگ آن را خراب میکند
- استفاده از آب جوش بیش از حد داغ، یکی از اشتباهات مهم در روش های دم کردن زعفران است. آب جوش با دمای بالای ۹۰ درجه ممکن است ترکیبات معطر زعفران را تخریب کند.
- فلزات ممکن است بر طعم و رنگ زعفران تأثیر منفی بگذارند. بهتر است از ظروف شیشهای یا سرامیکی برای ساییدن و نگهداری زعفران استفاده شود.
- دمکردن زعفران برای مدت بسیار طولانی، اثر عکس روی کیفیت آن دارد. اگر زعفران بیش از حد دم بکشد، ممکن است طعم تلخی پیدا کند.
- سابیدن زعفران قبل از دمکردن باعث آزادشدن رنگ و عطر بیشتر آن میشود. بهتر است زعفران را به زیرترین شکل ممکن پودر کنید.
- زعفران دم شده نباید برای مدت طولانی در یخچال نگهداری شود، زیرا ممکن است کیفیت آن کاهش یابد.
تهیه دمنوش زعفران
زمان آماده سازی: 10 دقیقه
در حالی که ممکن است به دست آوردن زعفران اصیل خالص از معامله گران قابل اعتماد هزینه زیادی برای شما داشته باشد، زمانی که هزینه کردن مشکل است، یک جایگزین وجود دارد. (گلرنگ) که نزدیکترین همتای زعفران است. اما مطمئنا فاقد عطر متمایز زعفران و رنگ زرشکی عمیق سلطنتی آن است.
با این حال، اگر کیفیت اولویت شماست، بدانید که زعفران ارزش هزینه کردن را دارا است. به یاد داشته باشید که تشخیص زعفران اصل از تقلبی برای انتخاب زعفران اصل و بهره مندی از فواید آن بسیار مهم است.
مواد لازم برای تهیه دم کرده زعفران:
- زعفران
- آب گرم
- حبه قند یا شکر دانه درشت (اختیاری)
دستورالعمل دم کردن زعفران:
برای اینکه حداکثر استفاده از زعفران را داشته باشید، ابتدا باید آن را به صورت ریز بسابید. ظرف آسیاب ادویه این عمل را برای شما آسان میکند. اگر از هاون مرمر معمولی استفاده میکنید، یک حبه قند یا مقدار کمی شکر دانه درشت اضافه کنید تا انقباض بیشتر شود و زعفران ریز شود.
محتوی یک بسته زعفران را در ظرف بریزید و چند بار آن را بپزید. یک دقیقه قبل از باز کردن درب ظرف به آن زمان بدهید زیرا ذرات ریز زعفران بیرون میزنند. قطعا شما نمیخواهید یک میکرون از این ادویه گرانبها را از دست بدهید.
در یک کتری برقی، آب را به جوش بیاورید. حدود یک چهارم قاشق چای خوری زعفران را اندازه بگیرید یا اگر پیمانههای اندازه گیری شما مناسب اندازهگیری نیست، از خود قاشق چایخوری استفاده کنید.
برای نگهداری زعفران دم کرده بهتر است از فنجان شیشهای یا شیشه کوچک درب دار استفاده کنید. حدود یک چهارم فنجان آب داغ روی زعفران بریزید. آن را در جای گرم قرار دهید و اجازه دهید حدود 10 الی 15 دقیقه بماند.
اگر زعفران دم کرده در یخچال نگهداری شود تقریبا یک هفته ماندگاری خوبی خواهد داشت. بنابراین مهم است که زعفران را به مقداری که فوراً مصرف شود، آماده کنید. در غیر این صورت، قسمت مایع شروع به تهنشین شدن میکند و بخشهای کپک زده روی سطح ظاهر میشوند، همچنین بوی تند و تقریباً شبیه سرکه ایجاد میشود.
این روش بهترین و موثرترین نحوه دم کردن این ادویه گرانبها تلقی میشود. اما در ادامه کمی از روشهای دیگر نیز به صحبت خواهیم نشست.
مطلب پیشنهادی: طرز تهیه برنج زعفرانی
قهوه زعفرانی ادویه دار
دومین دستورالعملی که برای دم کردن زعفران به شما پیشنهاد میکنیم، قهوه زعفران است. میخواهیم نحوه درست کردن یک قهوه زعفرانی با طعم پیچیده و تند را برای شما شرح دهیم. البته فراموش نکنید که برای یک فنجان متعادل، کمی عسل و شیر نیز اضافه کنید.
تهیه قهوه زعفران:
- زمان آماده سازی: 3 دقیقه
- زمان پخت: 4 دقیقه
- مجموع زمان: 7 دقیقه
- نوع نوشیدنی: دستورالعمل آشپزی آمریکایی
- کالری: 130 کیلو کالری
وسایل مورد نیاز:
- اسپرسو یا قهوه ساز
- شیر (آن را بخار پز کنید یا جوشانده و هم بزنید)
- لیوان یا ماگ بزرگ
مواد لازم:
- زعفران (به مقدار لازم/ به نسبت تعداد)
- یک قاشق چایخوری عسل
- دو شات اسپرسو یا یک دوم فنجان قهوه دم کرده
- سه چهارم فنجان شیر از هر نوعی
طرز تهیه قهوه زعفران:
- دو شات اسپرسو یا یک دوم فنجان قهوه درست کنید. قهوه یا اسپرسو را در لیوان خود بریزید.
- شیر خود را با استفاده از بخارپز یا قابلمه بخارپز کنید (بجوشانید) و هم بزنید. تا جایی که گرم و کف آلود شود.
- شیر را روی اسپرسوی خود بریزید و کمی کف شیر را نگه دارید و سپس عسل را اضافه کنید. نخهای زعفران را در انگشتان خود روی لیوان بغلتانید تا له شوند. سپس مخلوط را خوب هم بزنید.
- با قاشق روی کف شیرتان بریزید. در صورت تمایل مقداری دارچین یا کمی زعفران اضافه کنید. و در نهایت از قهوه زعفرانی خوشمزه خود لذت ببرید.
دستور تهیه یک چای هندی خوشمزه با طعم زعفران
چای زعفران یک دستور العمل دمنوش مانند است که پیشنهاد میشود برای چای صبحگاهی خود حتما آن را امتحان کنید. این چای آرام بخش ترین چای هندی است که طعم لطیفی از رشتههای زعفران دارد. آن را تست کنید و در کنار تنقلات عصرانه خود میل کنید.
چای زعفران هندی سومین روشی است که برای دم کردن زعفران ذکر میکنیم، این چای به سادگی آماده میشود اما در عین حال طعم بینظیری دارد.
طرز تهیه:
چای زعفران که یک نوشیدنی آرامش بخش است، برای صبحانه یا حتی وعدههای غذایی نیز بسیار مناسب است.
اضافه کردن رشتههای زعفران در حالی که آب برای چای در حال جوشیدن است، رنگ نارنجی پررنگی به چای میدهد. وقتی برگهای چای را اضافه کردید، بگذارید کمی دم بکشد تا مطمئن شوید چای سبک است و تلخ نمیشود.
جالب است که چای زعفران هندی در کشورهای آسیایی همراه با ساموسا یا سبزی باجی یا پاکورا برای میان وعده عصرانه سرو میشود که میتواند دمنوش مناسبی برای ما ایرانیها نیز باشد.
به صورت کلی این سه روش میتوانند تمام نیازهای اطلاعاتی شما برای دم کردن زعفران را برآورده کنند، اما شما میتوانید با افزودن یا کم کردن مواد روش جدیدی برای تهیه دمنوش زعفران خلق کنید. مثلا چای زعفرات دارچینی یا شیر قهوه زعفرانی میتوانند دو روش دیگر طرز تهیه دم کرده زعفرانی باشند، برای این منظور تنها کافی است به روشهای گفته شده عمل کنید و فقط شیر یا دارچین را به دستورالعمل موردنظر بیافزایید.
زعفران و فواید سلامتی آن
زعفران دارای خواص متعددی برای سلامتی است که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کروسین
- کروستین
- پیکروکوسین
- سافرانال
همچنین ادویه زعفران در هر 100 گرم حاوی مواد مغذی زیر است:
- کلسیم: 111 میلی گرم، که 9 درصد ارزش روزانه شما است.
- آهن: 11.1 میلی گرم، که 9 درصد ارزش روزانه شما است.
- پتاسیم: 1724 میلی گرم، که 37 درصد از ارزش روزانه شما را تشکیل میدهد.
فعالیت بیولوژیکی این گیاه، آن را به یک درمان موثر برای چندین مشکل بهداشتی تبدیل میکند. در ادامه با برخی دیگر از فواید زعفران برای سلامتی آشنا میشوید:
کاهش علائم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی
زعفران به کاهش علائم منفی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یاری میرساند. در یک مطالعه، 60 درصد از زنانی که از مکملهای زعفران استفاده میکردند، کاهش 50 درصدی یا بیشتر را در 17 علامت PMS گزارش کردند. اگر دردهای قاعدگی را تجربه میکنید مقالهای که در مورد بازکردن قاعدگی تهیه کردهایم را مطالعه کنید.
کمک به افسردگی و اضطراب
ترکیبات فعال موجود در زعفران دارای خواص ضد افسردگی و ضد اضطراب هستند که با برخی از داروهای استاندارد قابل مقایسه است، از جمله:
- فلوکستین
- ایمی پرامین
- سیتالوپرام
علاوه بر این، افرادی که برای افسردگی یا اضطراب زعفران مصرف میکنند عوارض جانبی منفی کمتری را گزارش میدهند.
مطلب پیشنهادی: آموزش تهیه شربت زعفرانی
پیشگیری از بیماری های قلبی
مردم کشورهای مدیترانهای که مصرف زعفران در آنها رایج است، موارد کمتر از حد معمول بیماری قلبی دارند. این مورد احتمالاً به دلیل خواص ضد التهابی زعفران و مزایای کاهش کلسترول است. وجود کروستین در زعفران سطح انواع بد کلسترول خون را کاهش میدهد که به طور غیرمستقیم شانس ابتلا به حملات قلبی را پایین میآورد. محتوای آنتی اکسیدانی زعفران همچنین محافظت بیشتری را در راستای فعالیت قلبی به عمل میآورد و حتی میتواند فعالیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی بدن شما را افزایش دهد.
کاهش علائم بیماری آلزایمر
تحقیقات نشان میدهند که افراد مبتلا به آلزایمر که به طور منظم مکملهای زعفران مصرف میکنند، عملکرد شناختی بهتری نسبت به افرادی که این ادویه را مصرف نمیکنند، دارند. اثرات زعفران بر زوال عقل ممکن است به دلیل این باشد که خواص آن از تجمع پروتئین بتا آمیلوئید در مغز جلوگیری میکند، که محققان معتقدند یکی از علل بالقوه بیماری آلزایمر است.
خواص زعفران به اینجا ختم نمیشود، پیشنهاد میکنیم برای درک کامل این گیاه، مقاله خواص زعفران را از دست ندهید.
مقدار مصرف زعفران
برای بسیاری از مطالعات در مورد اثربخشی زعفران جهت درمان افسردگی، PMS و بیماری آلزایمر، دوز زعفران 20 میلی گرم (میلی گرم) است.
هر گل گیاه زعفران 7 میلی گرم زعفران تولید میکند و فروشگاهها معمولاً آن را به مقدار 30 میلی گرم به فروش میرسانند.
سخن آخر
دمکردن صحیح زعفران یکی از مهمترین مراحل در استفاده از این ادویه ارزشمند است. روشهای مختلفی برای این کار وجود دارد که هرکدام مزایای خاص خود را دارند. بسته به نوع مصرف، میتوان از روشهای دمکردن با آب جوش، یخ، شیر یا گلاب استفاده کرد. در این مقاله شما را با طرز تهیه چند دمنوش بر پایه زعفران آشنا کردم تا کنار استفاده از این طلای ناب در آشپزی در تهیه نوشیدنیها نیز از خواص آن بهره مند شوید.
به یاد داشته باشید که مهمترین چیزی که باعث لذتبردن از عطر و رنگ زعفران میشود، کیفیت آن است. در زرچین میتوانید خرید زعفران اصیل ایرانی را تجربه کنید و عطری را در خانه به راه بیندازید که شاید تا امروز از آن بی بهره بودهاید.
شما به عنوان یک ایرانی، ماهرترین فرد در دم کردن زعفران هستید، برای ما بنویسید که شما از کدام روش برای دم کردن زعفران استفاده میکنید و آیا روش دیگری را میشناسید که از نگاه ما دور مانده باشد؟
مشتاق خواندن نظرات شما هستیم و بلافاصله به نظرات شما پاسخ میدهیم.
پیشاپیش از اینکه با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود به کامل شدن این مقاله کمک میکنید سپاسگزاریم.