
گیاه بارهنگ بارهنگ، گیاهی با پیشینهای طولانی در طب سنتی است که به دلیل خواص فوقالعاده خود به عنوان داروی زندگی شناخته میشود. دانه و برگهای بارهنگ خاصیت ضدباکتریایی دارند و به همین دلیل، در درمان زخمها، التهابات و جراحات بسیار موثر هستند. از دیگر فواید این گیاه میتوان به درمان سرفه، یبوست و اگزما اشاره کرد در این مقاله از فروشگاه زرچین، قصد داریم تا شما را یا خواص بارهنگ آشنا کنیم. پس اگر دوست دارید اطلاعاتی جدید درمورد فواید بارهنگ داشته باشید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
معرفی بارهنگ و انواع آن
بارهنگ بهعنوان یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد، از گذشته تا امروز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این گیاه که به نام علمی Plantago شناخته میشود، از خانواده بارهنگیان است. بارهنگ در سراسر جهان به دلیل خواص درمانی و تغذیهای خود کشت و استفاده میشود. بارهنگ گیاهی علفی و چندساله است که معمولاً در خاکهای مرطوب و محیطهای معتدل رشد میکند. برگهای این گیاه پهن، کشیده و دارای رگبرگهای برجسته هستند. گلهای بارهنگ بهصورت خوشهای در انتهای ساقههای بلند قرار دارند و بذرهای آن نیز ریز و قهوهایرنگاند.
این گیاه که در طب سنتی با نامهایی مانند «لسانالحمل» یا «زبان گوسفند» شناخته میشود، بدون ساقه بوده و ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۷۰ سانتیمتر متغیر است. بارهنگ در اواخر بهار و تابستان گلهای کوچک سفید یا صورتی میدهد و به دلیل خواص درمانی فراوانش، از دیرباز در طب سنتی برای بهبود بیماریهای مختلف استفاده میشده است. این گیاه طبعی سرد و تر دارد و بیشتر برای افرادی با مزاج گرم توصیه میشود. رایجترین روش مصرف بارهنگ بهصورت دمنوش است که به تقویت سیستم گوارشی و کاهش التهاب کمک میکند.
ترکیبات مفید بارهنگ
بارهنگ به دلیل ترکیبات مفیدش توانسته جایگاه ویژهای در درمانهای طبیعی پیدا کند. این گیاه سرشار از مواد شگفتانگیزی مانند فلاونوئیدها، گلیکوزیدها، و تاننها است که هرکدام خواص خاص خود را دارند و به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود مشکلات گوارشی و تسکین دردها کمک میکنند. اگر به دنبال یک درمان طبیعی برای مشکلات مختلف بدن هستید، این ترکیبات موجود در بارهنگ میتوانند تأثیر زیادی بر سلامت شما داشته باشند. در جدول زیر، با مهمترین ترکیبات و خواص درمانی بارهنگ آشنا میشوید.
ریزمغذی |
مقدار در 100 گرم |
توضیحات |
انرژی |
20 کیلوکالری |
مقدار کمی انرژی دارد. |
پروتئین |
0.8 گرم |
پروتئین کمی دارد. |
چربی |
0.3 گرم |
مقدار چربی پایین. |
کربوهیدرات |
5.1 گرم |
مقدار کربوهیدرات نسبتا کم. |
فیبر |
3.5 گرم |
غنی از فیبر، کمک به گوارش. |
کلسیم |
159 میلیگرم |
مفید برای سلامت استخوانها. |
آهن |
2.2 میلیگرم |
مفید برای پیشگیری از کمخونی. |
منیزیم |
70 میلیگرم |
مهم برای عملکرد عضلات و اعصاب. |
پتاسیم |
230 میلیگرم |
کمک به تعادل مایعات بدن و فشار خون. |
انواع مختلف بارهنگ
بارهنگ شامل گونههای مختلفی است که هرکدام ویژگیها و خواص منحصربهفردی دارند:
- بارهنگ بزرگ (Plantago major): این نوع دارای برگهای پهن و نسبتا بزرگ است. معمولاً در کنار جادهها و مزارع رشد میکند و برای درمان زخمها و التهابها مورد استفاده قرار میگیرد.
- بارهنگ کوچک (Plantago lanceolata): این گونه برگهای باریکتری دارد و اغلب در محیطهای خشک و علفزارها یافت میشود. بارهنگ کوچک بهطور خاص در تسکین مشکلات تنفسی مؤثر است.
- بارهنگ تخممرغی (Plantago ovata): بهعنوان منبع اصلی دانههای اسفرزه شناخته میشود که در درمان یبوست کاربرد دارد.
خواص کلی بارهنگ برای معده
بارهنگ یکی از گیاهان مفید برای سلامت معده و دستگاه گوارش است. این گیاه با اثرات درمانی خود میتواند در بهبود مشکلات معده نقش موثری ایفا کند. از جمله فواید بارهنگ برای معده میتوان به درمان درد معده، بهبود زخم معده، پیشگیری از عفونت و مقابله با میکروبهای معده اشاره کرد. و مصرف دمنوش بارهنگ با عرق نعنا در درمان این مشکلات بسیار موثر است.
خواص بارهنگ برای رفلاکس معده
یکی از راههای طبیعی و موثر برای درمان رفلاکس معده، استفاده از مخلوطی از یک لیوان عرق نعنا، یک قاشق چایخوری تخم بارهنگ و کمی عسل است. برای بهرهگیری از خواص بارهنگ و عرق نعنا در درمان رفلاکس، این ترکیب را یک ساعت پس از صرف غذا مصرف کنید.
خواص بارهنگ برای زخم معده
یکی از ویژگیهای بارهنگ، خاصیت ضدالتهابی آن است. این خاصیت باعث میشود بارهنگ برای درمان زخم معده موثر باشد. برای استفاده از این خاصیت، برگ خشکشده بارهنگ را با عسل ترکیب کرده و با معده خالی میل کنید.
خواص بارهنگ برای میکروب معده
یکی از رایج ترین میکروبهای معده، میکروب هلیکوباکتر است که میتواند مشکلات زیادی ایجاد کند. برای مبارزه با این میکروب و استفاده از خواص بارهنگ و عرق نعنا، مقداری تخم بارهنگ را حرارت دهید تا رنگ آن تغییر کند و بوی معطر آن آزاد شود. سپس تخم بارهنگ بو داده را آسیاب کرده و با عرق نعنا ترکیب کنید. به مدت دو هفته، روزانه یک لیوان از این ترکیب را قبل از وعده غذایی مصرف کنید و از فواید این ترکیب بهرهمند شوید.
خواص بارهنگ برای یبوست و مشکلات گوارشی
بارهنگ بهعنوان یک ملین طبیعی برای درمان یبوست شناخته میشود. این گیاه با افزایش حجم مدفوع، رودهها را تحریک کرده و باعث تسهیل دفع میشود که در نتیجه یبوست کاهش پیدا میکند. خواص بارهنگ برای یبوست شامل موارد زیر است:
- ملین طبیعی: بارهنگ یک داروی ملین است که به درمان یبوست کمک میکند.
- افزایش حجم مدفوع: این دارو سبب افزایش حجم مدفوع شده و باعث تحریک روده برای دفع محتویات آن میشود.
- تسهیل حرکت روده: ترکیب بارهنگ با خاکشیر، حرکت روده را تسهیل کرده و به رفع یبوست کمک میکند.
- مناسب برای مشکلات گوارشی: بارهنگ برای افرادی که دچار مشکلات گوارشی هستند، مفید است.
- مناسب برای درمان یبوست ناشی از کمبود فیبر و مایعات: کم نوشیدن مایعات یا کمخوردن فیبر میتواند باعث یبوست شود که بارهنگ این مشکل را برطرف میکند.
برای درمان یبوست با استفاده از بارهنگ، کافی است دو قاشق چایخوری از دانههای آن را در دو فنجان آب خیس کنید. پس از مدتی که لعاب داد، آن را مصرف کنید. این ترکیب یک روش طبیعی و ساده برای بهبود عملکرد رودهها و رفع یبوست است.
مطالب پیشنهادی: دمنوش برای دل پیچه | بهترین راهکارهای طبیعی برای آرامش معده
خواص بارهنگ برای کبد
خواص بارهنگ محدود به این نیست و بارهنگ به دلیل خاصیت سمزدایی قویای که دارد، میتواند در درمان کبد چرب هم بسیار مؤثر باشد. این گیاه با کمک به پاکسازی سموم از کبد، به بهبود عملکرد آن کمک میکند. همچنین، اسید اولیانولیک موجود در بارهنگ دارای خاصیت ضدویروسی است و از ابتلا به هپاتیت کبدی جلوگیری میکند. مصرف بارهنگ بهعنوان یک درمان خانگی برای کبد چرب شناخته شده است، اما به دلیل تأثیرات آن بر کبد، توصیه میشود پیش از مصرف این گیاه در صورت ابتلا به بیماریهای کبدی، با پزشک مشورت کنید.
خواص بارهنگ برای مو
طب سنتی بر این باور است که بارهنگ تأثیر زیادی بر سلامت و زیبایی مو دارد. ترکیب آب برگ بارهنگ یا ساقه آن با سرکه، یک درمان طبیعی برای تقویت موها است. این ترکیب میتواند شوره سر را از بین برده و از پوسته شدن پوست سر جلوگیری کند. همچنین عصاره بارهنگ برای رفع خارش و التهابات پوست سر بسیار مفید است.
خواص بارهنگ برای پوست
بارهنگ به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی خود میتواند در درمان مشکلات مختلف پوستی مؤثر باشد. خمیربرگ بارهنگ به طور طبیعی برای تسکین آفتابسوختگی، التهاب و قرمزی ناشی از آن مفید است و همچنین در درمان جوش، آکنه و نیش حشرات به کمک میآید. این گیاه حاوی آلانتوئین است که به ترمیم سریعتر زخمها و خراشهای پوستی کمک میکند. علاوه بر این، خاصیت ضدمیکروبی بارهنگ موجب مقابله با عفونتهای پوستی ناشی از باکتریها و قارچها میشود. موسیلاژ موجود در بارهنگ نیز بهعنوان یک مرطوبکننده طبیعی عمل کرده و از خشکی پوست جلوگیری میکند.
خواص بارهنگ برای دستگاه تنفسی
بارهنگ با خاصیت سم زدایی خود، میتواند دستگاه تنفسی را پاکسازی کند. دمنوش و بخور بارهنگ به تسهیل تنفس و بهبود مشکلات تنفسی مانند سرفههای خشک کمک میکند. در طب سنتی، دانههای بارهنگ به عنوان یکی از اجزای اصلی داروی ترکیبی "چهارتخم" شناخته میشوند که برای درمان سرفههای شدید و سیاهسرفه استفاده میشود.
بارهنگ و تاثیر آن بر لاغری
یکی دیگر از خواص بارهنگ، کمک به کاهش وزن و لاغری است. دمنوش بارهنگ با خاصیت سمزدایی و تقویت عملکرد گوارش، میتواند به دفع سموم بدن و افزایش متابولیسم کمک کند. این ویژگیها باعث میشود بارهنگ یک گزینه مناسب برای کسانی باشد که به دنبال کاهش وزن هستند.
مطالب پیشنهادی: معرفی دمنوش های لاغری
آیا مصرف بارهنگ عوارضی دارد؟ موارد احتیاطی و محدودیتها
بارهنگ بهعنوان یک گیاه دارویی، تأثیرات بسیاری بر سلامت بدن دارد، اما مانند هر گیاه دارویی دیگر، مصرف آن نیز ممکن است در برخی شرایط با محدودیتها یا عوارض همراه باشد. در این بخش به بررسی شرایطی میپردازیم که استفاده از بارهنگ نیاز به احتیاط دارد.
شرایطی که مصرف بارهنگ باید با احتیاط انجام شود
-
زنان باردار و شیرده
مصرف بارهنگ در دوران بارداری ممکن است به دلیل اثرات آن بر انقباضات رحمی خطرناک باشد. زنان باردار باید از مصرف این گیاه خودداری کنند، مگر با مشورت پزشک. همچنین، تأثیر بارهنگ در دوران شیردهی بهطور کامل بررسی نشده است، بنابراین در این دوران نیز احتیاط لازم است. -
افراد مبتلا به آلرژیهای گیاهی
اگر فردی به گیاهان خانواده بارهنگیان حساسیت دارد، ممکن است به بارهنگ نیز واکنش آلرژیک نشان دهد. علائم این حساسیت شامل خارش، قرمزی پوست یا کهیر میباشد. -
افرادی با مشکلات گوارشی خاص
اگرچه بارهنگ در درمان یبوست مفید است، اما مصرف بیشازحد آن میتواند باعث ناراحتی معده یا اسهال شود. افراد با مشکلات گوارشی خاص باید مصرف این گیاه را محدود کنند.
تداخلهای احتمالی بارهنگ با داروها
-
داروهای رقیقکننده خون
بارهنگ ممکن است اثرات داروهای رقیقکننده خون را تقویت کند و خطر خونریزی را افزایش دهد. افرادی که از داروهایی مانند وارفارین استفاده میکنند، باید با پزشک خود مشورت کنند. -
داروهای کاهش فشار خون
مصرف همزمان بارهنگ با داروهای کاهشدهنده فشار خون میتواند باعث افت شدید فشار خون شود. این مسئله ممکن است منجر به سرگیجه یا بیحالی شود. -
داروهای ملین
دانههای بارهنگ خاصیت ملینی دارند. مصرف همزمان بارهنگ با داروهای ملین میتواند باعث اسهال شدید و از دست دادن آب بدن شود.
طرز تهیه دمنوش بارهنگ
برای شستن بارهنگ، ابتدا برگها و ساقههای آن را از شاخه جدا کنید. سپس، آنها را در یککاسه آب سرد قرار دهید و بهآرامی با دست بشویید. اگر بارهنگ دارای خاک یا شن باشد، میتوانید از یک آبکش برای جداکردن این ذرات استفاده کنید. پس از شستن، بارهنگ را در آبکش قرار دهید تا آب اضافی آن خارج شود. درصورتیکه میخواهید میکروبها را از بین ببرید، میتوانید مقداری سرکه به آب آن اضافه کنید و بعد از چند دقیقه شستشو، آن را مجدداً بشویید. برای خشککردن برگها، میتوانید از حوله یا دستمال استفاده کنید یا اجازه دهید که به طور طبیعی خشک شوند.
برای مصرف بارهنگ، رایجترین روش استفاده بهصورت دمنوش است. بهصورت زیر است:
- مواد لازم:
- یک قاشق غذاخوری برگ یا دانه بارهنگ
- یک لیوان آب جوش
- عسل یا لیمو برای طعمدهی (اختیاری)
روش تهیه:
- تخم بارهنگ را در یک فنجان بریزید.
- آب جوش را روی تخم بارهنگ بریزید.
- (مقدار آب جوش باید حداقل یک لیوان باشد.)
- درپوش فنجان را بگذارید و اجازه دهید تخم بارهنگ 10-15 دقیقه در آب جوش خیس بخورد.
- مخلوط را هم بزنید تا تخمها کمی ژلهای شوند.
- اگر میخواهید شیرینی به دمنوش اضافه کنید، عسل یا شکر به آن اضافه کنید.
- اگر دوست داشتید، یکتکه لیمو هم به دمنوش اضافه کنید تا طعم آن تازهتر شود
مطالب پیشنهادی: طرز تهیه دمنوش کلروفیل | فوایدی که هر کسی نمیداند
نتیجه گیری
بارهنگ واقعاً یک گیاه شگفتانگیز با خواص بینظیر است که میتواند در درمان مشکلات مختلف گوارشی، پوستی، کبدی و حتی مشکلات معده مؤثر باشد. از خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی آن گرفته تا کمک به بهبود شرایطی مانند یبوست، رفلاکس معده و کبد چرب، این گیاه میتواند یک درمان طبیعی و مؤثر باشد. بهطورکلی، استفاده از بارهنگ بهعنوان دمنوش یا در ترکیب با دیگر گیاهان و مواد طبیعی مانند عسل و نعناع میتواند به بهبود سلامتی شما کمک کند. شما میتوانید برای خرید بارهنگ در بستههای ۵۰، ۱۰۰ و ۲۵۰ گرمی از فروشگاه زرچین از خواص بینظیر این گیاه بهرهمند شوید.
سوالات متداول
آیا مصرف بارهنگ برای همه افراد بیخطر است؟
مصرف بارهنگ در مقادیر متعارف معمولاً بیخطر است، اما برای زنان باردار، شیرده و افراد با بیماری خاص بهتر است با پزشک مشورت کنند.
بهترین روش مصرف بارهنگ چیست؟
بارهنگ را میتوان بهصورت دمنوش، ضماد، یا افزودن به غذا مصرف کرد. استفاده از عصاره یا مکملهای بارهنگ نیز رایج است. بارهنگ معمولاً بهصورت دمنوش مصرف میشود. میتوانید یک قاشق چایخوری از دانه یا برگ خشک بارهنگ را در آب گرم بریزید، پس از ۱۵ دقیقه صافکرده و میل کنید. همچنین میتوانید آن را با مواد دیگری مانند عسل یا عرق نعناع ترکیب کرده و از خواص آن بهرهمند شوید.
آیا بارهنگ برای درمان یبوست مؤثر است؟
بله، دانههای بارهنگ، بهویژه بارهنگ تخممرغی، در رفع یبوست و بهبود حرکات روده بسیار مفید هستند. بارهنگ به دلیل داشتن فیبر و موسیلاژ، به افزایش حجم مدفوع و تحریک رودهها کمک میکند که این امر به کاهش یبوست و تسهیل در حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش کمک میکند.
مصرف بارهنگ چه تأثیری بر پوست دارد؟
بله بارهنگ دارای خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی است که میتواند به درمان مشکلات پوستی مانند آفتابسوختگی، جوش، آکنه و نیش حشرات کمک کند. همچنین، به ترمیم زخمها و خراشهای پوستی نیز کمک میکند.
چند بار در روز میتوان بارهنگ مصرف کرد؟
مصرف 1 تا 2 بار در روز برای دمنوش یا مکمل بارهنگ کافی است، اما دوز دقیق بستگی به هدف مصرف و شرایط فرد دارد.
آیا بارهنگ به درمان رفلاکس معده کمک میکند؟
بله، بارهنگ با خواص ضد التهابی و تسکیندهنده خود میتواند به درمان مشکلات معده مانند رفلاکس، زخم معده و سوزش سردل کمک کند. مصرف دمنوش بارهنگ میتواند به تسکین این مشکلات کمک کند.
بارهنگ چگونه میتواند به سلامت کبد کمک کند؟
بارهنگ دارای خاصیت سمزدایی قوی است که میتواند به پاکسازی سموم از کبد کمک کند. همچنین، خاصیت ضدویروسی آن میتواند از ابتلا به بیماریهایی مانند هپاتیت جلوگیری کند.