
تل گیری یا آنطور که در برخی مناطق ایران شناخته میشود «قاروق»، روشی است که ریشه در باورهای طب سنتی دارد و معمولاً برای کاهش درد، نفخ، یا مشکلات روحی بهکار میرود. در این روش، فردی که تسلط دارد با حرکاتی خاص روی شکم یا قسمتهایی از بدن، تلاش میکند تا «تل» را از بدن خارج کند؛ اصطلاحی عامیانه که اشاره به انسداد، اسپاسم یا نوعی گرفتگی عصبی دارد. این باور وجود دارد که تلگیری به تعادل جسم و روان کمک میکند و باعث آرامش و بهبود گوارش میشود. در این مقاله از زرچین، با این روش سنتی و حواشی پیرامون آن آشنا میشویم؛ از ریشههای فرهنگی گرفته تا دیدگاه علم پزشکی درباره اثربخشی آن. هدف ما ارائه تحلیلی دقیق و متوازن درباره تلگیری است تا شما بتوانید تصمیمگیری آگاهانهتری داشته باشید.
ریشههای فرهنگی و تاریخی تلگیری
تل گیری در مناطق مختلف ایران، بهویژه در خراسان، سیستان و بخشهایی از کرمان و اصفهان، سابقهای چندصدساله دارد. این روش اغلب بهصورت سنتی از مادر به دختر یا از معالج به شاگرد منتقل شده و با باورهایی درباره انرژیهای منفی، سردی یا داغی بیشازحد بدن گره خورده است. تلگیری در گذشته یکی از معدود گزینههای درمانی برای مردم روستاها و مناطقی بود که دسترسی به پزشک نداشتند.
در باور عامه، تلگیری میتواند انرژی منفی یا گرفتگی عصبیای را که از ناراحتی، ترس، یا شوک ایجاد شده از بدن خارج کند. بسیاری معتقدند که این روش نوعی تنظیم انرژی بدن است که گاهی باعث کاهش اضطراب، بهبود خواب، یا حتی رفع مشکلات گوارشی میشود. با این حال، پایه علمی مشخصی برای این ادعاها وجود ندارد.
تلگیری از دیدگاه طب سنتی
در طب سنتی ایرانی، بسیاری از اختلالات جسمی و روانی به غلبهی یک مزاج نسبت داده میشوند. مثلاً گفته میشود سردی یا خشکی مزاج میتواند موجب انسدادهای عضلانی یا اختلال در جریان انرژی بدن شود. در این چارچوب، تلگیری نوعی روش تخلیه مزاحمهاست؛ از جمله سردی یا گرفتگیهای عصبی. حرکت دادن عضلات شکم یا کشیدن پوست در نقاط خاص، نوعی تحریک طبیعی به شمار میرود که میتواند این عدم تعادل را برطرف کند.
البته باید توجه داشت که طب سنتی نیز، با وجود ساختار منسجم خود، نیازمند تطبیق با یافتههای علمی روز است. به همین دلیل، متخصصان این حوزه نیز در استفاده از روشهایی مانند تلگیری، به درک عمیقتری نیاز دارند و توصیه میکنند که با احتیاط از آن استفاده شود.
نحوه انجام تلگیری
معمولاً در تلگیری، معالج با قرار دادن دست روی شکم یا قفسه سینه و انجام حرکات خاصی مانند ماساژ، فشار و کشش پوست، تلاش میکند انسداد یا انرژی منفی را «بیرون بکشد». این کار با هدف کاهش درد، نفخ، یا حتی باز شدن اشتها انجام میشود. در برخی مناطق، معالج از روغنهای گیاهی نیز استفاده میکند تا اصطکاک کاهش یابد و اثرگذاری بهتری داشته باشد.
این فرآیند گاهی با صدایی از شکم یا حس سبکی همراه است؛ که توسط برخی بیماران بهعنوان نشانهای از موفقیت تلقی میشود. اما هیچ شاهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد این صدا یا حس، نتیجه خروج مواد یا انرژی خاصی از بدن است.
جدول اول: اطلاعات کلیدی درباره تلگیری
موضوع | توضیح مختصر |
---|---|
نامهای دیگر | قاروق، تلکشی، بیرونکشیدن تل |
مناطق رایج | خراسان، کرمان، سیستان، اصفهان |
هدف اصلی | رفع نفخ، اسپاسم، اضطراب، اختلال گوارشی |
ابزار موردنیاز | دست، روغن گیاهی، پارچه نخی |
پایه علمی | فاقد شواهد علمی معتبر؛ مبتنی بر طب سنتی و تجربه شفاهی |
این جدول بهخوبی نشان میدهد که تلگیری بیشتر یک روش فرهنگی و سنتی است که شواهد علمی کافی برای اثربخشی آن وجود ندارد.
تلگیری و درمانهای جایگزین
اگرچه تلگیری هنوز در میان برخی افراد محبوب است، امروزه درمانهایی مانند ماساژ درمانی، طب سوزنی و رفتاردرمانی شناختی نیز برای کاهش اضطراب و مشکلات گوارشی معرفی شدهاند. ماساژ منظم شکم میتواند به بهبود حرکات روده کمک کند و برخی روشهای یوگا هم تأثیر مثبتی در آرامسازی عضلات دارند. این روشها اغلب مبتنی بر پژوهشهای علمی بوده و با تایید پزشکان همراهاند.
با این حال، کسانی که به تلگیری اعتماد دارند، معتقدند هیچیک از روشهای مدرن جای این تجربه سنتی را نمیگیرد. شاید به این دلیل که در کنار اثرات فیزیکی، تلگیری نوعی ارتباط عاطفی و آرامشبخش نیز با خود دارد که در درمانهای امروزی کمتر دیده میشود.
جدول دوم: مقایسه تلگیری با روشهای علمی درمانی
ویژگی | تلگیری | ماساژ درمانی پزشکی | رفتاردرمانی شناختی |
---|---|---|---|
پایه علمی | فاقد شواهد علمی | تأییدشده علمی | تأییدشده علمی |
دسترسی | سنتی، محدود به مناطق خاص | عمومی، در کلینیکها | نیازمند روانشناس |
هدف اصلی | تخلیه انرژی یا گرفتگی | بهبود جریان خون و آرامش | درمان اضطراب و استرس |
ابزار موردنیاز | دست و روغن سنتی | تجهیزات خاص یا دست درمانگر | تکنیکهای گفتاری |
این جدول بهخوبی تفاوتهای کلیدی تلگیری با درمانهای علمی و شناختهشدهتر را نشان میدهد؛ هرچند ممکن است برخی اثرات روانی در همه روشها مشترک باشد.
تلگیری برای چه کسانی مناسب نیست؟
اگرچه تلگیری در ظاهر بیضرر بهنظر میرسد، اما برای برخی افراد مناسب نیست. کسانی که دچار بیماریهای التهابی شکم، زخم معده، مشکلات گوارشی جدی یا بیماریهای قلبی هستند، نباید بدون مشورت پزشک این روش را امتحان کنند. فشار زیاد در ناحیه شکم یا حرکتهای نادرست میتواند درد یا آسیب بیشتری ایجاد کند.
مقاله پیشنهادی: درمان یبوست با طب سنتی؛ راهکارهای طبیعی و کاربردی
همچنین در زنان باردار، تلگیری بههیچوجه توصیه نمیشود؛ چراکه احتمال تحریک رحم یا بروز اسپاسم افزایش مییابد. اگر فردی با تلگیری احساس بدتری پیدا کرد یا دردش تشدید شد، باید بلافاصله با پزشک مشورت کند.
آیا تلگیری از نظر علمی اثربخش است؟
در حال حاضر شواهد کافی از پژوهشهای معتبر پزشکی برای اثبات اثربخشی تلگیری وجود ندارد. با این حال، اثرات روانی مانند کاهش اضطراب یا تلقین بهبودی، ممکن است در برخی افراد مؤثر باشد. در بسیاری از درمانهای جایگزین، اثر «پلاسیبو» یا تلقینی نقش پررنگی دارد؛ یعنی فرد با باور به بهبودی، نشانههایی از درمان را تجربه میکند.
پزشکان توصیه میکنند هر روش درمانی، حتی سنتی، باید همراه با آگاهی و شناخت کامل استفاده شود. اگرچه تلگیری ممکن است برای بعضی مفید باشد، اما جایگزین درمانهای علمی، آزمایش و تجویز پزشک نمیشود.
پرسشهای پرتکرار
۱. تلگیری دقیقاً چه کاری انجام میدهد؟
تلگیری حرکاتی روی شکم یا بدن است که با هدف کاهش درد، نفخ یا اسپاسم و بهبود وضعیت گوارشی انجام میشود.
۲. آیا تلگیری بیخطر است؟
برای افراد سالم معمولاً خطری ندارد، اما در بیماران خاص، بارداران یا افراد با مشکلات گوارشی مزمن توصیه نمیشود.
۳. فرق تلگیری با ماساژ چیست؟
تلگیری سنتی است و بیشتر با باورهای انرژیدرمانی همراه است؛ ماساژ درمانی علمی و بر اساس آناتومی بدن انجام میشود.
۴. آیا کودکان هم میتوانند تلگیری شوند؟
در برخی مناطق برای نوزادان دچار نفخ یا کولیک استفاده میشود، ولی باید با احتیاط و زیر نظر فرد باتجربه انجام شود.
۵. آیا تلگیری در درمان اضطراب مؤثر است؟
ممکن است با القای حس آرامش، برخی علائم اضطراب را کاهش دهد، اما برای درمان ریشهای اضطراب، نیاز به روشهای علمیتر است.