انواع کیست رحم و تفاوت آن‌ با کیست تخمدان

برای همه ما زنان پیش آمده است که دچار اختلالاتی در سیکل ماهانه‌مان شویم. اما خونریزی زیاد و خارج از سیکل پریود ممکن است غیرطبیعی باشد. به‌هم‌خوردن شدت و طول دوره قاعدگی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ اما یکی از مشکلاتی که پزشک زنان آن را بررسی می‌کند، انواع کیست رحم است. اگر خونریزی زیاد و خارج از دوره قاعدگی، درد لگنی و یا درد در هنگام رابطه جنسی دارید، ممکن است دلیل آن کیست‌های رحمی باشد.

در این مقاله از زرچین با انواع کیست رحم و دلایل ایجادکننده آن‌ها آشنا می‌شویم و در ادامه هم درباره تفاوت کیست رحم و کیست تخمدان بحث خواهیم کرد.

کیست رحم چیست؟

«کیست رحم»  به مجموعه‌ای از کیست‌ها در دستگاه تناسلی زنانه گفته می‌شود. کیست رحم، به وجود توده‌هایی کیسه‌مانند در ناحیه رحم یا اطراف آن اشاره دارد که معمولاً حاوی مایعات شفاف، یا حتی چربی هستند. بیشتر کیست‌هایی که به نام «کیست رحم» شناخته می‌شوند، در دهانه رحم، دیواره رحم یا پوشش داخلی رحم (اندومتر) ایجاد می‌شوند و نه در خود رحم. بیشتر کیست‌های ناحیه رحم و اطراف آن خوش‌خیم هستند، اما گاهی اوقات ممکن است باعث بروز علائم آزاردهنده‌ای شوند یا نیاز به درمان داشته باشند.

چرا کیست رحم ایجاد می شود؟

در دوران زندگی یک زن، نوسانات هورمونی، فعالیت تخمدان‌ها، چرخه قاعدگی و عوامل دیگر، ممکن است منجر به تشکیل کیست‌هایی در بافت‌های مختلف سیستم تولیدمثل شوند. برخی از این کیست‌ها ناشی از عملکرد طبیعی بدن هستند. درحالی‌که برخی دیگر از انواع کیست رحم، حاصل اختلالات هورمونی یا بیماری‌هایی مانند آندومتریوز، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، عفونت‌ و التهابات مزمن لگن هستند. برخی از این کیست‌ها ممکن است در داخل دیواره رحم یا حتی دهانه رحم نیز شکل بگیرند.

انواع کیست رحم چیست؟

کیست رحم بسته به دلیلی که ایجاد شده است و محل قرارگیری آن، انواع مختلفی دارد. بسته به محل تشکیل و ترکیب محتویات، انواع مختلفی از کیست‌ها وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

1. کیست دهانه رحم (Nabothian Cysts)

این مدل از کیست رحمی، روی دهانه رحم (سرویکس) و در زیر مخاط آن تشکیل می‌شوند. این مدل از کیست رحم، معمولاً ناشی از انسداد غدد مخاطی هستند. کیست دهانه رحم، اغلب کوچک، بی‌علامت و خوش‌خیم‌ هستند و نیاز به درمان ندارند، مگر این که بزرگ یا علامت‌دار شوند.

علائم کیست دهانه رحم چیست؟

در بیشتر موارد، این مدل از کیست رحمی، هیچ علامتی ندارد. اما در مواردی که کیست‌ها بزرگ شوند یا به تعداد زیاد باشند، ممکن است علائمی بروز کند، از جمله علائم این کیست می‌توان به این موارد اشاره کرد:

•  احساس فشار یا ناراحتی در واژن یا لگن
• خونریزی خفیف پس از رابطه جنسی
•  ترشحات واژینال شفاف یا زرد
• التهاب مزمن دهانه رحم

تشخیص کیست دهانه رحم چگونه است؟

تشخیص این مدل از کیست‌های رحمی با روش‌های زیر انجام می‌شود:

روش تشخیص	توضیحات	مورد بررسی
معاینه لگنی	پزشک با اسپکولوم کیست‌ها را به‌صورت توده‌های سفید یا زرد می‌بیند.	معاینه با چشم غیرمسلح
پاپ‌اسمیر	برای غربالگری سرطان دهانه رحم است و گاهی تغییرات غیرطبیعی را نشان می‌دهد.	به صورت غیرمستقیم
سونوگرافی واژینال	برای بررسی اندازه، عمق و احتمال افتراق با سایر توده‌ها استفاده می‌شود.	بیشتر برای کیست‌ها بزرگ یا غیرعادی
کولپوسکوپی	ابزاری برای مشاهده دقیق و بزرگ‌نمایی شده دهانه رحم برای بررسی ضایعات مشکوک.	بررسی بیشتر و دقیق‌تر
بیوپسی	در صورت شک به بدخیمی یا تغییرات غیرعادی در ظاهر کیست انجام می‌شود.	در موارد خاص

روش درمان کیست دهانه رحم چیست؟

در بیشتر خانم‌ها، این کیست‌ها نیازی به درمان ندارند و فقط باید زیر نظر پزشک باشند. اگر کوچک و بی‌علامت باشند، پزشک فقط سالی یک‌بار معاینه انجام می‌دهد. اما اگر کیست، بزرگ باشد، باعث درد یا ناراحتی شود یا بعد از رابطه جنسی، ممکن است پزشک برای درمان اقدام کند. روش‌های درمان ساده و مؤثر برای این کیست‌ها شامل موارد زیر است:

• تخلیه با سوزن: با یک سوزن کوچک، سریع و بدون درد، کیست خالی می‌شود.
• انجماد (کرایوتراپی): پزشک کیست را با سرمای زیاد (نیتروژن مایع) منجمد می‌کند تا از بین برود.
• لیزر: از لیزر استفاده می‌شود تا کیست را بخار کند.
• برداشتن کیست: در موارد خاص، پزشک کیست را به طور کامل با جراحی جزئی برمی‌دارد.

2.     کیست‌ رحم اندومتریوزی (Endometriotic Cysts)

کیست‌های اندومتریوزی رحم درواقع کیسه‌هایی هستند که در اثر رشد بافت‌های اندومتر (پوشش داخلی رحم) در محل‌های غیرطبیعی مثل دیواره رحم یا لایه‌های عضلانی رحم ایجاد می‌شوند. درصورتی‌که این بافت‌ها در داخل عضله رحم رشد کنند، بیماری به‌ نام آدنومیوز شناخته می‌شود که می‌تواند با کیست‌های کوچک همراه باشد.

علائم کیست اندومتریوزی رحم چیست؟

زنانی که دچار این نوع از کیست رحم هستند، این علائم را تجربه می‌کنند:

• درد شدید و مزمن در هنگام قاعدگی
• درد هنگام نزدیکی
• خونریزی شدید یا طولانی‌مدت قاعدگی
• لکه بینی بین دوره‌ها
• درد لگن یا کمردرد
• مشکل در بارداری (ناباروری)
• خستگی مزمن، حالت تهوع یا نفخ شکم

تشخیص کیست اندومتریوزی رحم چگونه است؟

برای تشخیص کیست‌های اندومتریوزی رحم، پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• معاینه لگنی
• سونوگرافی واژینال
• MRI برای بررسی دقیق‌تر دیواره رحم یا بافت‌های عمقی
• لاپاراسکوپی برای تشخیص قطعی و در صورت نیاز به درمان جراحی

کیست رحم اندومتریوزی چگونه درمان می شود؟

دو روش کلی برای درمان این مدل از کیست‌های رحمی استفاده می‌شود.

• درمان دارویی

در این روش از  داروهای ضدبارداری هورمونی برای تنظیم قاعدگی و کاهش رشد بافت اندومتریوز استفاده می‌شود. در این روش، همچنین از داروهای مهارکننده هورمون استروژن (مثل آگونیست GnRH) هم ممکن است استفاده شود. به‌علاوه پزشک ممکن است داروهای ضددرد مثل ایبوپروفن را هم برای کنترل درد بیمار استفاده نماید.

• درمان جراحی

اگر کیست‌ها بزرگ باشند یا باعث درد شدید یا ناباروری شوند، برداشت کیست‌ها با لاپاراسکوپی انجام می‌شود. به‌علاوه، در موارد شدید این بیماری، ممکن است نیاز به برداشت جزئی یا کامل رحم (هیسترکتومی) باشد. این روش، در خانم‌هایی که دیگر قصد بارداری ندارند، استفاده می‌شود.

گاهی این کیست‌ها  توسط پزشک بی‌خطر تشخیص داده می‌شوند. در این موارد به‌هم‌خوردن چرخه قاعدگی آزاردهنده است. اگر قاعدگی منظمی ندارید، مقاله راهکارهای بازکننده قاعدگی قوی برای زنانی که سیکل نامنظم دارند را ببینید

3.     کیست آدنومیوزی (Adenomyotic Cysts)

آدنومیوز زمانی رخ می‌دهد که بافت اندومتر به‌جای پوشش داخلی، در عضله رحم رشد کند. در برخی موارد، این نفوذ باعث ایجاد کیست‌های کوچک داخل عضله رحم می‌شود. آدنومیوز اغلب با قاعدگی‌های بسیار دردناک، خونریزی شدید و فشار لگنی همراه است.

علائم کیست رحم آدنومیوزی چیست؟

بسیاری از زنان ممکن است مبتلا به این کیست‌ها باشند و از آن اطلاع نداشته باشند. اما در برخی دیگر، این کیست‌ها باعث علائم زیر می‌شوند:

• پریودهای دردناک
• خونریزی‌های سنگین و طولانی‌مدت
• نفخ، فشار یا سنگینی در شکم
• درد در رابطه جنسی
• گاهی ناباروری یا سقط مکرر

درمان کیست آدنومیوزی چگونه است؟

بسته به شدت علائم، اندازه کیست و برنامه باروری فرد مبتلا، پزشک یکی از روش‌های زیر را برای درمان پیشنهاد می‌دهد:

درمان دارویی

• ·داروهای ضددرد (مثل ایبوپروفن برای کاهش درد پریود)
• قرص‌های ضدبارداری یا پروژستین‌ها برای تنظیم هورمون‌ها
• استفاده از آی‌یو‌دی هورمونی برای کاهش خونریزی
• داروهای مهارکننده استروژن (GnRH) برای کاهش رشد بافت

جراحی

اگر درمان دارویی مؤثر نباشد یا کیست خیلی بزرگ شود، ممکن است نیاز به جراحی برداشت کیست یا بخشی از دیواره رحم باشد. همچنین در موارد شدید و در زنانی که دیگر نمی‌خواهند باردار شوند، برداشت کامل رحم (هیسترکتومی) هم ممکن است پیشنهاد شود.

4.     کیست‌های لوله فالوپ (Paratubal or Paraovarian Cysts)

لوله فالوپ یکی از بخش‌های مهم دستگاه تناسلی زنانه است که بین تخمدان و رحم قرار دارد و تخمک را از تخمدان به رحم می‌رساند. حالا اگر در این لوله‌ها مایع جمع شود یا بر اثر التهاب و آسیب، دیواره لوله کشیده شود و باد کند، کیست ایجاد می‌شود.

این کیست‌ها ممکن است کوچک و بی‌علامت باشند یا بزرگ شده و مشکلاتی ایجاد کنند. این کیست‌ها در اطراف رحم یا بین لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها قرار دارند. معمولاً خوش‌خیم و کوچک هستند و در سونوگرافی دیده می‌شوند. این کیست‌ها، درصورتی‌که بزرگ شده یا باعث درد شوند، ممکن است نیاز به جراحی پیدا کنند.

علائم افراد مبتلا به کیست لوله فالوپ چیست؟

بسیاری از افراد مبتلا به کیست لوله رحم، هیچ علامتی ندارند. اما اگر علائمی دیده شود، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد مزمن در ناحیه لگن
• احساس فشار یا سنگینی در پایین شکم
• درد در نزدیکی یا رابطه جنسی
• گاهی ترشحات غیرطبیعی واژن
• مشکل در بارداری یا ناباروری درصورتی‌که لوله بسته شده یا آسیب‌دیده باشد.

کیست رحم از نوع لوله فالوپ چگونه درمان می شود؟

انواع خفیف کیست ممکن است نیاز به پیگیری نداشته باشد؛ اما اگر اختلال و درد ایجاد کرده باشد، باید درمان شود.

درمان دارویی

اگر کیست کوچک باشد و مشکلی ایجاد نکند، پزشک فقط آن را تحت‌نظر می‌گیرد. در صورت عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.

درمان جراحی

در صورت بزرگ‌شدن کیست یا درد مزمن، یا زمانی که زن قصد بارداری دارد، درمان‌های زیر ممکن است انجام شود:

• برداشتن کیست (سیستکتومی)
• برداشتن لوله فالوپ (سالپنژکتومی) اگر لوله به‌شدت آسیب‌دیده باشد.
• باز کردن لوله (در موارد خفیف‌تر)

کیست رحم و کیست تخمدان، دو بیماری متفاوت اما با علائم شبیه به هم

کیست رحم و کیست تخمدان دو مشکل کاملاً متفاوت هستند که هر دو در دستگاه تولیدمثل زنان رخ می‌دهند، اما در محل، علت، علائم و درمان با هم فرق دارند. کیست رحم، کیست‌هایی هستند که در دیواره داخلی یا عضلانی رحم ایجاد می‌شوند اما کیست تخمدان در داخل و یا روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. کیست تخمدان شایع‌تر از کیست رحم است و اغلب در سنین باروری دیده می‌شود. این بیماری، گاهی با چرخه قاعدگی مرتبط است و ممکن است خودبه‌خود از بین برود. اگر پزشک کیست تخمدان و رحم شما را از نوع بی‌خطر تشخیص داده که نیاز به درمان دارویی ندارد می‌توانید از روش‌های طب سنتی و درمان طبیعی برای تقویت رحم استفاده کنید.

در جدول زیر می‌توانید مقایسه کاملی از این دو بیماری زنان را مشاهده کنید:

مورد مقایسه	کیست تخمدان	کیست رحم
محل ایجاد	روی یا داخل تخمدان‌ها	داخل یا روی دیواره رحم
علت	اختلال در تخمک‌گذاری، عدم تعادل هورمونی یا آندومتریوز	رشد بافت داخلی رحم در محل غیرعادی
انواع شایع	کیست فولیکولی، کیست جسم زرد، کیست اندومتریوما، کیست درموئید	کیست آدنومیوزی، کیست نابوتین در دهانه رحم
علائم	درد تخمدانی، تورم شکم، تأخیر پریود، خونریزی نامنظم	درد لگن، پریود سنگین، لکه بینی، درد رابطه جنسی
تشخیص	سونوگرافی تخمدان، آزمایش هورمونی	سونوگرافی رحم، MRI، لاپاراسکوپی
درمان	دارو، قرص ضدبارداری، جراحی در صورت بزرگ‌بودن یا درد	داروهای هورمونی، IUD، جراحی در موارد شدید
تأثیر بر باروری	برخی کیست‌ها ممکن است تخمک‌گذاری را مختل کنند و مانع بارداری شوند.	گاهی ممکن است باعث ناباروری شود (در موارد آدنومیوز)

سخن آخر

انواع مختلفی از کیست‌ها می‌توانند در ناحیه رحم یا اطراف آن ایجاد شوند که برخی از آن‌ها کاملاً بی‌خطر و بدون علامت‌اند. درحالی‌که برخی دیگر ممکن است مشکلات جدی‌تری برای سلامت زنان ایجاد کنند. آگاهی از این کیست‌ها، انجام معاینات دوره‌ای و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر دارد. درمان به‌موقع می‌تواند از عوارض احتمالی مانند درد مزمن، ناباروری یا عوارض جراحی جلوگیری کند.

سؤالات متداول

 آیا بیماری کیست رحم خطرناک است؟

بیشتر کیست‌های رحم خوش‌خیم هستند و خطر خاصی ندارند، اما بعضی از آن‌ها ممکن است باعث درد، خونریزی غیرعادی یا مشکلات باروری شوند.

کیست رحم چه علائمی دارد؟

ممکن است بیمار علائم خاصی نداشته باشد؛ اما در بیشتر موارد خونریزی شدید یا طولانی در پریود، لکه بینی بین پریودها، درد در لگن یا هنگام رابطه جنسی دیده می‌شود.

انواع مختلف کیست رحم کدام‌اند؟

کیست نابوتین در دهانه رحم، کیست آدنومیوزی در عضله رحم و کیست‌های ناشی از آندومتریوز انواع کیست‌های رحم در زنان هستند.

تفاوت کیست رحم و کیست تخمدان چیست؟

کیست رحم در دیواره یا دهانه رحم ایجاد می‌شود، اما کیست تخمدان روی تخمدان رشد می‌کند. هر کدام علت، علائم و درمان متفاوتی دارند.

آیا کیست رحم باعث ناباروری می‌شود؟

بسته به نوع کیست، ممکن است در بعضی زنان باعث مشکلات بارداری شود، به‌ویژه در موارد آدنومیوز یا کیست‌های مرتبط با آندومتریوز.

اگر شما هم تجربه این بیماری را در خود یا اطرافیان دارید، می‌توانید تجربیان و سؤالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در این زمینه به پرسش‌های شما پاسخ خواهند داد.