سرمه یکی از قدیمیترین مواد آرایشی و درمانی است که در فرهنگهای مختلف به عنوان یک ماده مفید برای تقویت بینایی و زیبایی چشمها استفاده میشود. این ماده از ترکیب مواد معدنی و گیاهی تهیه میشود و هر نوع سرمه ویژگیهای خاص خود را دارد. در این مقاله از زرچین به بررسی، پیشینه استفاده از سرمه، سرمه صنعتی و سنتی و بررسی انواع مختلف سرمه، خواص آنها میپردازیم و با توجه به طبع چشمها بهترین نوع سرمه را معرفی میکنیم. در ادامه از بهترین زمان سرمه کشیدن، مضرات سرمه و روش پاک کردن آن صحبت خواهیم کرد.
سرمه کشیدن یکی از قدیمیترین روشهای آرایشی و درمانی در تاریخ بشر است که ریشهای چند هزار ساله دارد.
سرمه کشیدن در مصر باستان بسیار رایج بود. مصریان از سرمه (که معمولاً از ترکیب گالن (سولفید سرب) ساخته میشد) برای زیبایی و همچنین محافظت از چشمها در برابر نور شدید خورشید، گرد و غبار و عفونتهای چشمی استفاده میکردند. نقاشیهای مقبرهها نشان میدهد که هم زنان و هم مردان مصری چشمهای خود را با سرمه تیره میکردند.
در تمدنهای باستانی بینالنهرین مانند سومر، بابل و آشور، سرمه بهعنوان بخشی از فرهنگ آرایشی و حتی آیینهای مذهبی کاربرد داشت.
در ایران باستان، هخامنشیان و بعدتر ساسانیان از سرمه برای زیبایی و گاهی بهعنوان داروی چشم استفاده میکردند. در هند نیز از کُحل (سرمه هندی) استفاده میشد که علاوه بر زیبایی، نوعی محافظ چشم در برابر عفونتها و آلودگیها بود.
پس از ظهور اسلام، سرمه همچنان بهعنوان بخشی از فرهنگ مسلمانان باقی ماند. حتی در احادیث نقل شده که پیامبر اسلام از سرمه استفاده میکرد و آن را توصیه مینمود. سرمه در این دوره هم جنبه آرایشی داشت و هم بهعنوان درمانی برای تقویت بینایی توصیه میشد.
امروزه نیز سرمه، بهویژه در برخی فرهنگهای خاورمیانه، هند و آفریقا، همچنان استفاده میشود، اما به دلیل نگرانیهای مربوط به وجود سرب در برخی انواع سنتی سرمه، نمونههای گیاهی و ایمنتر جایگزین آن شدهاند.
امروزه مطالعات علمی زیادی در مورد تأثیر سرمه بر سلامت چشم انجام شده است. در طب سنتی، سرمه به عنوان یک تقویتکننده بینایی و محافظتکننده چشم شناخته میشود، اما علم پزشکی چه میگوید؟
چشم، همانند سایر اعضای بدن، دارای طبیعت و مزاج خاصی است که میتواند بر سلامت و عملکرد آن تأثیر بگذارد. طبیعت چشمهای سالم، گرم و تر است و ویژگیهای زیر را دارد:
اگر طبع چشم سرد باشد، این ویژگیها برعکس خواهند شد، یعنی:
چشمهای با رطوبت زیاد:
چشمهای خشک:
برای آشنایی با انواع سرمه آماده هستید؟
در جدول زیر 6 نمونه از سرمههای متداول را بررسی میکنیم. دراین جدول اطلاعاتی مانند مواد اولیه، روش تهیه و زمان استفاده درج شده است.
نوع سرمه |
مواد اولیه |
روش تهیه |
خواص |
مناسبترین زمان استفاده |
سرمه عنابی |
سنگ سرمه، مغز بادام سوخته |
سوزاندن مغز بادام و ترکیب با پودر سرمه |
تقویت بینایی، افزایش درخشندگی چشم، پیشگیری از آب مروارید |
شب قبل از خواب |
سرمه اثمد |
سنگ اثمد (سنگ سرمه طبیعی) |
خیساندن سنگ در آب و سپس ساییدن و الک کردن |
تقویت مژه و ابرو، درمان عفونتهای چشمی، بهبود بینایی، پیشگیری از آب مروارید |
شب یا صبح |
سرمه کافوری |
سنگ سرمه، کافور طبیعی |
ترکیب پودر سرمه با کافور |
خنککننده، ضدالتهاب، کاهش قرمزی و خشکی چشم |
هنگام سوزش و التهاب چشم |
سرمه نشادر (بیاض العین) |
سنگ سرمه، نشادر |
ترکیب پودر سرمه با نشادر |
روشنکننده چشم، رفع کدری، بهبود دید در شب |
صبح قبل از خروج از خانه |
سرمه بادام |
مغز بادام سوخته |
سوزاندن بادام و الک کردن خاکستر آن |
تقویت مژه و ابرو، جلوگیری از ریزش، تقویت دید، کمک به رفع خشکی چشم |
شب قبل از خواب |
سرمه فندق |
مغز فندق سوخته |
سوزاندن فندق و الک کردن پودر آن |
تقویت بینایی، جلوگیری از خشکی چشم، رفع خستگی و التهاب چشمی |
شب قبل از خواب |
در ادامه به بررسی 6 نوع سرمه متفاوت خواهیم پرداخت:
سرمه عنابی از ترکیب سنگ سرمه و مغز بادام سوخته تهیه میشود. این سرمه علاوه بر تقویت بینایی، به شفافیت و درخشندگی چشمها کمک کرده و در طب سنتی برای جلوگیری از آب مروارید توصیه شده است.
سرمه اثمد یکی از پرخاصیتترین انواع سرمه است که در طب اسلامی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. از خواص مهم آن میتوان به تقویت مژه و ابرو، درمان عفونتهای چشمی، بهبود بینایی و جلوگیری از بیماریهای چشمی مانند آب مروارید اشاره کرد.
این سرمه از ترکیب سنگ سرمه با کافور تهیه شده و خاصیت خنککنندگی دارد. برای کاهش التهاب، قرمزی و خشکی چشم مفید است و به رفع سوزش چشم کمک میکند. افرادی که مدت زیادی با صفحات دیجیتال کار میکنند، میتوانند از این سرمه برای کاهش خستگی چشمی استفاده کنند.
سرمهای که خاصیت روشنکنندگی دارد و برای بهبود دید در شب توصیه میشود. این سرمه تیرگی چشم را کاهش داده و باعث شفافیت بیشتر آن میشود. استفاده از این سرمه بهویژه در صبح زود میتواند به تقویت بینایی کمک کند.
سرمه بادام تنها از مغز بادام سوخته تهیه میشود و به عنوان یک تقویتکننده طبیعی برای مژه و ابرو شناخته شده است. این سرمه علاوه بر جلوگیری از ریزش مژه و ابرو، در بهبود خشکی چشم نیز مؤثر است و به کاهش خستگی چشمی کمک میکند و شما را از خواص بادام بهرهمند میکند.
خواص فندق برای زنان بسیار گسترده است اما آیا تا به حال به استفاده از آن برای زیبایی چشمهای خود فکر کرده بودید؟ سرمه فندق مانند سرمه بادام، خاصیت تقویت بینایی دارد و برای جلوگیری از خشکی چشم مناسب است. این سرمه به کاهش التهابات چشم و رفع قرمزی کمک کرده و برای کسانی که دچار خستگی چشمی میشوند، گزینه خوبی محسوب میشود.
هر فرد بسته به نوع چشم و مزاج خود، باید سرمه مناسبی انتخاب کند. در ادامه راهنمایی کلی برای انتخاب سرمه مناسب ارائه شده است:
برای حرفهای سرمه کشیدن به این ترتیب عمل کنید:
نکته: برای داشتن چشمانی درشتتر و جذابتر، میتوانید هم پلک بالا و هم پلک پایین را سرمه بکشید.
سرمه یکی از قدیمیترین ترکیبات آرایشی و درمانی برای تقویت بینایی و محافظت از چشم است. این ماده به دو شکل طبیعی و صنعتی تهیه میشود:
این نوع از سرمه با استفاده از مواد طبیعی و روشهای سنتی تهیه میشود. برخی از ترکیبات رایج در تهیه سرمه طبیعی شامل موارد زیر است:
یکی از ترکیبهای معروف برای تهیه سرمه سنتی، ترکیب بادام شیرین، فندق، هسته خرما و هلیله است که بهعنوان یک تقویتکننده قوی چشم شناخته میشود.
این نوع سرمه در کارخانجات تولید شده و معمولاً به شکل مدادهای آرایشی یا پودرهای بستهبندیشده عرضه میشود. گرچه استفاده از سرمه صنعتی راحتتر است، اما برخی از نمونههای آن ممکن است حاوی فلزات سمی مانند سرب و آرسنیک باشند که میتوانند به سلامت چشم آسیب برسانند. به همین دلیل، استفاده از سرمههای صنعتی استاندارد و فاقد مواد مضر توصیه میشود.
چگونه سرمه طبیعی و ایمن را از سرمههای تقلبی تشخیص دهیم؟
سرمه اگرچه خواص فراوانی دارد، اما برخی انواع آن ممکن است حاوی ترکیباتی باشند که برای چشم مضر هستند. نکاتی که باید در مورد عوارض احتمالی سرمه بدانید:
یکی از مشکلات رایج کاربران سرمه، نحوه پاک کردن آن از چشم بدون آسیب رساندن به مژهها و بافت ظریف اطراف چشم است. برخی روشهای مناسب برای پاک کردن سرمه:
سرمه نهتنها به عنوان یک ماده آرایشی، جایگزین مناسبی برای خط چشم است، بلکه خواص درمانی و تقویتی زیادی نیز دارد. انتخاب نوع سرمه مناسب با نیاز شخصی، میتواند تأثیر بسزایی در سلامت چشم و زیبایی آن داشته باشد. برای بهرهگیری بهتر، توصیه میشود از سرمههای طبیعی و بدون افزودنیهای شیمیایی استفاده شود. یکی از سادهترین سرمههایی که میتوانید در خانه تهیه کنید، سرمه بادام است. برای تهیه این سرمه پس خرید بادام با پوست، پوست آن را جدا کنید و بسوزانید و گرد حاصل از سوختن را جمع کنید.
آیا تا کنون در خانه سرمه تهیه کردهاید؟ آیا شما در آرایش و برای سلامت چشمهای خود از سرمه استفاده میکنید؟ متوجه چه تغییراتی شدهاید؟
بله، اما کسانی که به برخی ترکیبات طبیعی حساسیت دارند، باید قبل از استفاده تست حساسیت انجام دهند.
بله، سرمههایی مانند سرمه اثمد، بادام و فندق به تقویت و جلوگیری از ریزش مژه کمک میکنند.
بله، اما سرمههای درمانی بهتر است شب استفاده شوند تا تأثیر بیشتری داشته باشند.
خیر، بلکه باعث شفافیت و درخشندگی چشم شده و برخی سرمهها مانند سرمه نشادر به کاهش تیرگی چشم کمک میکنند.
سرمههای طبیعی مانند سرمه اثمد و سرمه بادام برای کودکان بیخطر هستند، اما مقدار استفاده باید کنترل شود.
برخی سرمههای صنعتی ممکن است حاوی مواد شیمیایی باشند که برای چشم مضر هستند، بهتر است سرمه را از منابع طبیعی و مطمئن تهیه کنید.
سرمه طبیعی بافتی نرم و سبک دارد و فاقد ناخالصی است. سرمههایی که بوی نامطبوع دارند یا دانههای درشتی در ترکیبشان دیده میشود، ممکن است ناخالص باشند.
برای تقویت چشم، هر شب استفاده از سرمه توصیه میشود. برای زیبایی نیز استفاده روزانه بلامانع است.
خیر، بلکه سرمههای طبیعی مانند فندق و کافوری به کاهش خشکی چشم کمک میکنند.