سوهان کنجدی یکی از شیرینی‌های سنتی ایرانی است که بافتی ترد، طعمی دلچسب و خواص بی‌نظیری دارد. ترکیب کنجد سرشار از کلسیم و آهن با عسل طبیعی یا شکر کاراملی، این شیرینی را به یک میان‌وعده مقوی و محبوب تبدیل کرده است. اگر همیشه تصور می‌کردید تهیه سوهان کنجدی کار سختی است، خبر خوب این است که می‌توانید آن را به‌راحتی در خانه درست کنید و از عطر و طعم تازه و سالم آن لذت ببرید. در این مطلب از زرچین، علاوه بر آموزش مرحله‌به‌مرحله طرز تهیه سوهان کنجدی خانگی، به بررسی خواص، تفاوت سوهان کنجدی خانگی و بازاری و جایگاه این شیرینی خوشمزه در فرهنگ غذایی ایرانی می‌پردازیم.
طرز تهیه سوهان کنجدی با شکر، ساده اما خوشمزه
یکی از انواع کم‌دردسر سوهان کنجدی، مدلی است که با شکر تهیه می‌شود. در ادامه با مواد لازم و طرز تهیه سوهان کنجدی به صورت مرحله‌به‌مرحله آشنا می‌شویم:
مواد لازم برای تهیه سوهان کنجدی
|
مواد لازم |
مقدار |
نکات انتخاب و آماده‌سازی |
|
کنجد خام |
۱ پیمانه (۱۵۰ گرم) |
تازه و بدون نمک |
|
شکر |
۱ پیمانه (۲۰۰ گرم) |
برای ایجاد کاراملی شدن |
|
عسل |
۲ قاشق غذاخوری |
برای چسبندگی بیشتر |
|
کره یا روغن حیوانی |
۲ قاشق غذاخوری |
برای لطافت بیشتر |
|
آب |
¼ پیمانه (۶۰ میلی‌لیتر) |
برای حل‌کردن شکر |
|
زعفران دم‌کرده |
۱ قاشق چای‌خوری |
برای طعم و رنگ بهتر |
|
خلال بادام یا پسته (اختیاری) |
۲ قاشق غذاخوری |
برای تزیین |
|
گلاب |
۱ قاشق چای‌خوری |
برای عطر بهتر |
|
آبلیمو |
½ قاشق چای‌خوری |
برای جلوگیری از شکرک‌زدن |
طرز تهیه سوهان کنجدی
درست‌کردن این مدل از سوهان کنجدی ساده و راحت است. فقط کافی است این مراحل را به‌دقت اجرا کنید:
-
آماده کردن مواد
- ابتدا یک سینی چرب شده همراه با کاغذروغنی را آماده کنید تا بعد از آماده‌شدن، سوهان را روی آن پهن کنید.
- کنجد را در یک ماهیتابه بدون روغن کمی تفت دهید تا عطر آن خارج شود، اما مراقب باشید که نسوزد. بهتر است در این مرحله، شعله گاز بسیار ملایم باشد.
- زعفران را هم دم کنید و کناری بگذارید.
-
تهیه کارامل سوهان
- شکر را همراه با آب در یک قابلمه کوچک ریخته و روی حرارت ملایم قرار دهید تا کاملاً حل شود.
- در این مرحله، عسل یا گلوکز مایع را اضافه کنید و هم بزنید.
- زعفران دم‌کرده، گلاب و آبلیمو را نیز به ترکیب اضافه کنید تا عطر خوشایندی به شیرینی بدهد. حالا باید اجازه دهید تا این ترکیب کمی غلیظ شود و حالت کاراملی پیدا کند.
-
ترکیب با کنجد
- وقتی شربت کمی غلیظ شد و حالت کاراملی پیدا کرد، کره را اضافه کنید و هم بزنید تا ذوب شود.
- کنجد تفت‌داده شده را به مخلوط اضافه کرده و به‌خوبی هم بزنید تا تمام دانه‌های کنجد با شربت ترکیب شوند.
-
فرم دادن به سوهان
- وقتی مواد به قوام مناسب رسیدند که در حدود ۵ دقیقه بعد از اضافه‌کردن کنجد است، آن را روی سطح چرب شده یا کاغذروغنی بریزید.
- با کمک یک قاشق یا وردنه چرب، مواد را به ضخامت دلخواه پهن کنید.
- می‌توانید روی این سوهان را با خلال پسته و بادام تزیین کنید که البته این مرحله اختیاری است.
- اجازه دهید کمی خنک شود، سپس با چاقو یا قالب به شکل دلخواه برش دهید.
-
خنک شدن و سرو سوهان کنجدی
پس از سردشدن کامل، سوهان کنجدی آماده است. می‌توانید آن را در ظرف دربسته نگهداری کنید تا ترد باقی بماند.
خواص سوهان کنجدی برای بدن
وقتی از خواص سوهان کنجدی صحبت می‌کنیم، منظورمان فقط یک شیرینی خوشمزه نیست، بلکه ترکیبی مقوی از کنجد، عسل و کره است که می‌تواند به‌عنوان یک میان‌وعده سالم مورد استفاده قرار گیرد.
-
انرژی‌زا بودن: وجود شکر طبیعی و عسل باعث می‌شود سوهان کنجدی انرژی فوری به بدن برساند. همین ویژگی آن را به یک انتخاب عالی برای ورزشکاران و افراد پرتحرک تبدیل می‌کند.
-
تأمین کلسیم و منیزیم: کنجد منبع غنی از کلسیم و منیزیم است و مصرف آن به سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند.
-
منبع آهن طبیعی: کنجد سرشار از آهن است. سوهان کنجدی می‌تواند برای افراد مبتلا به کم‌خونی یا کسانی که رژیم غذایی گیاهی دارند، میان‌وعده‌ای ارزشمند باشد.
-
آنتی‌اکسیدان‌ها و سلامت قلب: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در کنجد به همراه خواص عسل، موجب کاهش کلسترول بد خون و بهبود عملکرد قلب می‌شود.
به همین دلیل، سوهان کنجدی برای سلامت بدن نه‌تنها مضر نیست، بلکه اگر به شکل خانگی و سالم تهیه شود، یک خوراکی مفید و انرژی‌زا خواهد بود.
انواع سوهان کنجدی
سوهان کنجدی را می‌توانید با جایگزین‌کردن بعضی از مواد اولیه درست کنید. به‌عنوان‌مثال اگر دیابت دارید و یا نمی‌خواهید از قند مصنوعی استفاده کنید، می‌توانید منابع قند طبیعی را در این دستور جایگزین کنید. در ادامه با 5 مدل طرز تهیه سوهان کنجدی که این شیرینی را سالم‌تر می‌کند، آشنا می‌شویم:
-
سوهان کنجدی بدون شکر؛ سالم و خوشمزه
خبر خوب این است که می‌توانید این شیرینی جذاب را بدون ذره‌ای شکر هم درست کنید. با این کار می‌توانید بدون داشتن مضرات قندهای مصنوعی، از طعم این شیرینی در کنار چای خود لذا ببرید. در این دستور می‌توانید به‌جای شکر از عسل یا شیره خرما، شیره انگور یا شیره توت استفاده کنید. میزان استفاده از شیره‌ها به سلیقه شما بستگی دارد. این مراحل نشان می‌دهد چطور می‌توانید سوهان کنجدی با شیره درست کنید.
- در طرز تهیه سوهان کنجدی با عسل، به‌جای شکر، از عسل یا شیره خرما استفاده کنید.
- همه مواد ذکر شده در جدول بالا را به جز شکر مخلوط کنید.
- مواد را روی حرارت ملایم ترکیب کنید تا غلیظ شود.
- کنجد را اضافه کرده و ادامه مراحل را انجام دهید.
-
سوهان کنجدی با بادام و پسته، مفید و انرژی زا
اگر دوست دارید سوهان خاص و پرفایده‌ای داشته باشید، می‌توانید از خلال پسته و بادام هم در بافت سوهان استفاده کنید. برای درست‌کردن این مدل از سوهان، هنگام اضافه‌کردن کنجد، مقداری خلال بادام و پسته نیز به مواد آن اضافه کنید.
-
سوهان کنجدی رژیمی با استویا
اگر رژیم بدون قند دارید و یا به دیابت دچار هستید، می‌توانید از استویا به جای شکر استفاده کنید. شما می‌توانید به‌جای شکر، از استویا یا جایگزین‌های بدون قند استفاده کنید. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که استویا کاراملی نمی‌شود. البته باید در مصرف این مدل از سوهان هم اعتدال را رعایت کنید تا دچار افزایش قند خون یک‌باره نشوید.
-
طرز تهیه سوهان کنجدی با ارده
سوهان کنجدی با ارده یکی از شیرینی‌های سنتی و مقوی است که ترکیبی از عطروطعم بی‌نظیر کنجد و ارده را در خود دارد. ارده باعث لطافت بیشتر این شیرینی می‌شود و ارزش غذایی آن را افزایش می‌دهد. روش درست‌کردن این مدل از سوهان کنجدی هم شبیه دستور اصلی است با این تفاوت که در پخت آن از 4 قاشق غذاخوری ارده هم استفاده می‌شود.
- وقتی شربت سوهان قوام پیدا کرد، نوبت اضافه‌کردن کره است.
- در این مرحله 4 قاشق ارده را اضافه کنید و خوب هم بزنید. ارده باعث لطافت بیشتر سوهان می‌شود، بنابراین می‌توانید مقدار آن را متناسب با ذائقه خود تنظیم کنید.
- در آخر هم کنجد بوداده شده را اضافه کنید.
-
سوهان کنجدی بدون کره
اگر می‌خواهید سوهان کنجدی را بدون کره یا روغن حیوانی تهیه کنید، می‌توانید از عسل، گلوکز مایع یا ارده به‌عنوان جایگزین استفاده کنید. این روش باعث می‌شود سوهان سبک‌تر و سالم‌تر باشد، درعین‌حال که بافتی ترد و طعمی عالی دارد.
شما می‌توانید در دستور اصلی سوهان کنجدی، کره را حذف کنید و به‌جای آن از ارده استفاده کنید. اگر می‌خواهید کالری این شیرینی پایین‌تر از این مقدار شود، حتی می‌توانید ارده را هم جایگزین نکنید.
تفاوت سوهان کنجدی خانگی و بازاری
شاید برایتان سؤال باشد که سوهان کنجدی خانگی یا بازاری کدام بهتر است؟ تفاوت‌های اصلی این دو نوع در کیفیت و ماندگاری خلاصه می‌شود:
-
سوهان کنجدی بازاری: به‌صورت صنعتی تولید می‌شود، ماندگاری بالاتری دارد و معمولاً با افزودن گلوکز مایع یا مواد نگهدارنده عرضه می‌شود. با این حال، همیشه نمی‌توان مطمئن بود که از عسل طبیعی یا کنجد تازه استفاده شده است.
-
سوهان کنجدی خانگی: سالم‌تر و بدون مواد افزودنی است. شما می‌توانید کیفیت کنجد و عسل را خودتان انتخاب کنید و مطمئن باشید که هیچ ماده شیمیایی در تهیه آن استفاده نشده است. البته ماندگاری سوهان کنجدی خانگی کمتر است و باید در شرایط مناسب نگهداری شود.
در نتیجه، اگر سلامت و طعم طبیعی برایتان مهم است، نسخه خانگی بهترین گزینه است. اما اگر به دنبال سهولت و ماندگاری بیشتر هستید، نمونه‌های بازاری انتخاب سریع‌تری هستند.
اگر به شیرینی‌های سنتی و کم‌کالری علاقه دارید، آموزش طرز تهیه مسقطی را هم مشاهده کنید.
فوت و فن های کلیدی برای تهیه سوهان کنجدی
با این که این شیرینی بسیار ساده و آسان تهیه می‌شود؛ اما بهتر است در موقع تهیه آن به این نکات توجه داشته باشید تا نتیجه بهتری بگیرید:
- استفاده از گلوکز مایع باعث شفافیت و تردی بیشتر سوهان می‌شود. این ماده را می‌توانید از لوازم قنادی‌ها بخرید. اگر مواد سوهان کمی شل بود، زمان بیشتری به آن بر روی حرارت بدهید تا خودش را بگیرد.
- دقت کنید از کنجد تازه و مرغوب استفاده کنید تا سوهان طعم بهتری داشته باشد. کنجد نباید بوی ماندگی داشته باشد تا شیرینی شما به بهترین شکل تهیه شود.
- اگر بخواهید سوهان نرم‌تری داشته باشید، مقدار کره را در مواد اولیه کمی افزایش دهید.
- حرارت زیر مخلوط شکر و آب نباید خیلی زیاد باشد؛ زیرا باعث سوختن شکر و تلخ شدن سوهان می‌شود.
- برای جلوگیری از چسبیدن مواد سوهان کنجدی، سطحی که روی آن سوهان را پهن می‌کنید، باید چرب باشد.
- افزودن گلاب و زعفران باعث می‌شود عطر سوهان بهتر شود. البته می‌توانید بنا به ذائقه خود از گلاب کمتری استفاده کنید. در این دستور می‌توانید از پودر هل هم استفاده کنید.
- برای جلوگیری از شکرک‌زدن، چند قطره آبلیمو یا سرکه سفید را به شکر اضافه کنید.
- برای این که سوهان کنجدی تردتری داشته باشید، می‌توانید مواد را نازک‌تر پهن کنید. سوهان کنجدی نازک، خوش طعم‌تر است و حالتی ترد دارد.
-
سوهان کنجدی در فرهنگ ایرانی و مناسبت‌ها
سوهان کنجدی سنتی ایرانی یکی از خوراکی‌هایی است که جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های ایرانی دارد.
-
در بسیاری از شهرها مانند قم، اصفهان و یزد، سوهان کنجدی به‌عنوان یک شیرینی سنتی شناخته می‌شود و معمولاً در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها سرو می‌گردد.
-
این شیرینی پای ثابت شب عید نوروز است و در کنار شیرینی‌های دیگر مثل نخودچی و پفکی گردویی قرار می‌گیرد.
-
در ماه مبارک رمضان، سوهان کنجدی برای افطار یک انتخاب مقوی است؛ زیرا هم انرژی سریع‌الجذب دارد و هم به دلیل وجود کنجد و عسل، باعث احساس سیری طولانی‌تر می‌شود.
این ارتباط فرهنگی و سنتی باعث شده که سوهان کنجدی نه‌تنها یک شیرینی ساده، بلکه بخشی از هویت خوراکی ایرانیان باشد.
-
اشتباهات رایج در طرز تهیه سوهان کنجدی+ راهکارها
برخی از اوقات، با این که همه نکات را در این دستور رعایت می‌کنید، باز هم نتیجه مطلوبی نمی‌گیرید و سوهان آن طوری که در عکس‌های می‌بینید و انتظار دارید، در نمی‌آید. اما چه مشکلاتی باعث خراب‌شدن سوهان کنجدی می‌شود؟ در جدول زیر می‌توانید اشتباهات رایج در طرز تهیه سوهان کنجدی همراه با راهکارهای آن را ببینید:
|
اشتباهات رایج |
نتیجه نامطلوب |
راه‌حل پیشنهادی |
|
ضخیم پهن کردن مواد |
سوهان سفت شده و جویدن آن سخت می‌شود |
مواد را روی سطح صاف به صورت کاملاً نازک پهن کنید. |
|
حرارت زیاد هنگام اضافه‌کردن کنجد |
سوختن کنجد و تلخی سوهان |
کنجد را در آخر و روی حرارت کم اضافه کنید. |
|
داغ‌شدن بیش از حد شکر |
تلخی و تغییر رنگ زیاد |
حرارت ظرف را ملایم نگه‌دارید و مواد را مرتب هم بزنید. |
|
استفاده‌نکردن از آبلیمو |
سوهان شکرک می‌زند |
هنگام کاراملی کردن شکر چند قطره آبلیمو اضافه کنید. |
|
چرب نکردن سطح کار |
چسبیدن سوهان به سطح و مشکل در جداکردن آن |
حتماً از کاغذروغنی چرب شده استفاده کنید. |
سوهان کنجدی را چگونه نگهداری کنیم؟ حفظ تازگی و تردی
شیرینی‌های سنتی مانند پفکی گردویی، شیرینی نخودچی و سوهان کنجدی به دلیل ماندگاری بالا، برای عید هم مناسب هستند. برای این که سوهان کنجدی پس از تهیه، ترد و خوشمزه باقی بماند، باید آن را به‌درستی نگهداری کنید.
این شیرینی در صورت قرارگرفتن در معرض رطوبت یا هوای آزاد، ممکن است نرم یا چسبناک شود یا به هم بچسبد. در ادامه بهترین روش‌های نگهداری سوهان کنجدی را توضیح می‌دهیم.
-
استفاده از ظرف دربسته
- بهترین راه برای حفظ تردی سوهان کنجدی، نگهداری آن در یک ظرف دربسته و عایق هوا است.
- می‌توانید از ظروف شیشه‌ای، فلزی یا پلاستیکی با درب محکم استفاده کنید.
- قبل از بستن درب، مطمئن شوید که سوهان کاملاً سرد شده باشد تا بخار داخل ظرف باعث نرم‌شدن آن نشود.
-
استفاده از کاغذ روغنی
اگر مقدار زیادی سوهان تهیه کرده‌اید و قصد دارید آن را روی‌هم بچینید، بین هر لایه یک ورق کاغذروغنی یا کاغذ مومی قرار دهید تا از چسبیدن قطعات به هم جلوگیری شود.
-
نگهداری در جای خشک و خنک
- رطوبت دشمن اصلی سوهان کنجدی است، بنابراین آن را در محیطی خشک و خنک نگه دارید.
- از قراردادن سوهان در نزدیکی اجاق‌گاز، سماور یا هر منبع گرمایی خودداری کنید.
- اگر در محیط مرطوب زندگی می‌کنید، می‌توانید کمی برنج خام داخل ظرف بگذارید تا رطوبت اضافی را جذب کند.
-
نگهداری در یخچال برای حفظ تازگی برای مدت طولانی
در شرایط عادی نیازی به نگهداری سوهان کنجدی در یخچال نیست، اما اگر در محیطی گرم و مرطوب زندگی می‌کنید، می‌توانید آن را در یخچال قرار دهید. حتماً قبل از مصرف، اجازه دهید سوهان به دمای اتاق برسد تا دوباره ترد شود.
-
نگهداری طولانی مدت در فریزر
اگر می‌خواهید سوهان کنجدی را برای مدت طولانی نگه دارید، می‌توانید آن را داخل کیسه زیپ‌دار یا ظرف دربسته در فریزر قرار دهید. هنگام مصرف، سوهان را به دمای اتاق برگردانید تا کیفیت اولیه خود را حفظ کند.
|
روش نگهداری |
بهترین زمان مصرف |
نکات نگهداری |
|
مدت ماندگاری سوهان کنجدی در دمای محیط |
حدود ۲ تا ۳ هفته |
در محیط گرم نگهداری نشود. |
|
مدت ماندگاری در یخچال |
حدود ۱ تا ۲ ماه |
نیم ساعت قبل از مصرف از یخچال بیرون بیاورید. |
|
مدت ماندگاری در فریزر |
تا ۶ ماه |
دو ساعت قبل از مصرف از فریزر خارج کنید. |
خرید کنجد از زرچین
در نهایت، باید گفت که سوهان کنجدی یکی از شیرینی‌های سنتی و خوشمزه ایرانی است که اگر با مواد تازه و سالم تهیه شود، هم طعمی بی‌نظیر دارد و هم سرشار از خواص تغذیه‌ای است.
اگر قصد تهیه این شیرینی در خانه را دارید، انتخاب کنجد تازه اهمیت ویژه‌ای دارد. زرچین به‌عنوان یکی از بازرگانی‌های معتبر و قدیمی بازار، بهترین مرجع برای خرید کنجد تازه و اطلاع از قیمت عمده کنجد است. چه برای مصرف خانگی و چه برای تولید در حجم کارگاهی، می‌توانید از محصولات باکیفیت زرچین استفاده کنید و با اطمینان یک سوهان کنجدی ترد و خوش‌رنگ درست کنید.
سوالات متداول
چگونه از شکرک‌زدن سوهان جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از این مشکل، چند قطره آبلیمو یا سرکه سفید هنگام کاراملی کردن شکر به آن اضافه کنید.
چگونه سوهان کنجدی نرم‌تر داشته باشیم؟
اضافه‌کردن کره و پخت با حرارت کم، کمک می‌کند که سوهان کنجدی نرم‌تر باشد.
آیا می‌توان سوهان کنجدی را بدون روغن تهیه کرد؟
بله اما استفاده از مقدار کمی روغن گیاهی یا کره کمک می‌کند که سوهان شما، بافت لطیف‌تری داشته باشد.
آیا می‌توان از شیره خرما یا دیگر شیرین‌کننده‌های طبیعی به‌جای شکر در این دستور استفاده کرد؟
بله اما سوهان کمی نرم‌تر خواهد شد. برای ترد شدن، مقدار شیره را کمتر از شکر تنظیم کنید.
چرا سوهان کنجدی سفت می‌شود؟
احتمالاً شکر را بیش از حد حرارت داده‌اید یا مواد را ضخیم پهن کرده‌اید. برای این که این مشکل پیش نیاید، حرارت را کنترل کنید و مواد را نازک روی سطح کار پهن کنید.
